ทำไมเรื่องเล่นๆ ถึงเป็นประเด็น เพราะมันเป็นพื้นที่เปิดกว้างที่จะปลดปล่อยให้คนคิดได้มีอิสระที่จะคิดกับเรื่องรอบตัวโดยที่ฐานความเข้าใจเรื่องหลักการเหตุผล มีความสำคัญพอๆ กับเรื่องความรู้สึก หรือความไร้สาระ

Johan Huizinga หนึ่งในนักวิชาการผู้บุกเบิกสาขาประวัติศาสตร์วัฒนธรรมสมัยใหม่ของโลกและเป็นผู้เขียน Homo Ludens (1938) หนังสือเล่มสำคัญที่เกี่ยวกับคนกับการเล่น เขาได้อธิบายไว้ว่า การเล่นมีความเก่าแก่มากกว่าวัฒนธรรม และเป็นกิจกรรมที่ไม่จำกัดแค่ในหมู่มนุษย์ เพราะสัตว์ก็รู้จักกับการเล่นเหมือนกัน นอกจากนี้เขายังชี้ประเด็นที่ชวนคิดชวนเถียงไว้ด้วยว่า เพราะความเป็นจริงของการเล่นแผ่ขยายออกไปไกลกว่าวงขอบเขตของชีวิตคน การเล่นจึงไม่สามารถใช้จุดเชื่อมต่อที่อิงหลักเหตุผลเป็นพื้นฐานของตัวมันได้ เพราะถ้าหากทำเช่นนั้น มันก็จะจำกัดการตีความของตัวมันอยู่กับมนุษย์เท่านั้นเอง

ฉะนั้นภายใต้ขอบเขตของการเล่น ไม่ว่าจะเป็นเด็ก ผู้ใหญ่ สัตว์ ต่างฝ่ายต่างก็มีสิทธิ์สร้างวิถีการเล่นเป็นของตนเอง ตัวอย่างงานที่นำเสนอภาพของงานสถาปัตยกรรมเพื่อผู้ใช้ที่ไม่ใช่คนในเล่มนี้ ก็คงหนีไม่พ้นงานของ ผศ.บุญเสริม เปรมธาดา ที่ทดลองสร้างวิถีของช้างกับคนที่อยู่ร่วมกันในงาน ‘โลกของช้าง’ ที่จังหวัดสุรินทร์ ฉะนั้นการหันมาลองตั้งคำถามกับวิธีคิดแบบเดิมๆ ถึงสิ่งที่ไม่ใช่มนุษย์ ผ่านคอนเซ็ปต์เรื่อง การเล่นของช้าง ก็น่าจะช่วยเปิดหูเปิดตาให้ความคิดของเรามีความยืดหยุ่นมากพอที่จะรับมือความเปลี่ยนแปลงที่มากับเทคโนโลยีร่วมสมัย และลดการคิดแบบมีมนุษย์เป็นแกนกลางของโลกลงไปบ้าง

ถ้าเราสามารถนับว่า การเล่น เป็นคุณลักษณะหนึ่งของรูปแบบของชีวิตแล้ว ตัวอย่างที่เราได้รวบรวมมาใน art4d เล่มนี้ก็มีหน้าที่คล้ายๆ กับการเป็นพื้นที่สังเกตการณ์ที่เปิดให้เราทุกคนได้ลองมองการเล่นเป็นสิ่งที่ไหลลื่น เป็นสภาวะที่พริ้วไหวแตกตัวออกไปได้กว้างขวางกว่าจุดที่คลื่นของคุณลักษณะที่เป็นคู่ตรงข้าม ไม่ว่าจะเป็น ความตลกโปกฮาไร้สาระกับความจริงจัง ความทรงภูมิปัญญากับความเขลา ความจริงกับความเท็จ หรือความดีกับความเลว ฯลฯ จะไปถึง

ถ้าไม่เชื่อ คุณก็ลองนั่งดูไปด้วยกันจนจบเล่มก่อน และมาถกกันสักตั้งว่า คุณเห็นอะไร