ต้นกระพี้จั่น ต้นไม้มงคลพระราชทาน

ชื่อภาษาอังกฤษ

Millettia brandisiana Kurz

ชื่อวิทยาศาสตร์

Millettia brandisiana Kurz

ความหมาย

“จั่น” มีความหมายในภาษาเหนือ แปลว่า เครื่องประดับหรือทอง เพชรพลอยที่มีค่า

ความเชื่อ

เป็นต้นไม้มงคล เนื่องจากได้รับพระราชทานมาจากในหลวงรัชกาลที่ 9 ให้กับจังหวักแม่ฮ่องสอน ซึ่งคำว่า “จั่น” ในภาษาเหนือ แปลว่า เครื่องประดับหรือของที่มีค่า จึงได้รับความนิยมในการปลูกเพื่อเป็นสิริมงคลและทำให้ชีวิตมีความเจริญ เงินทองไหลมาเทมากระพี้จั่นเป็นต้นไม้ที่มีถิ่นกำเนิดอยู่ในทวีปเอเชียเขตร้อนและสามารถพบเจอได้ทั่วไปในประเทศไทยเกือบทุกภาค แต่ส่วนใหญ่มักจะพบเห็นได้มากที่สุดในทางภาคเหนือ ภาคตะวันตกเฉียงใต้ และภาคกลาง โดยเฉพาะป่าเบญจพรรณและป่าเต็งรังที่มีความแห้งแล้ง จุดเด่นของต้นกระพี้จั่น คือ ดอกที่มีสีชมพูอมม่วงสวยงามและสามารถออกดอกได้เกือบทั้งปี ในวันนี้เราจะมาบอกเลาเรื่องราว พร้อมกับให้ข้อมูลโดยทั่วไปของต้นกระพี้จั่น รวมถึงความเชื่อของคนไทยในการปลูกต้นไม้ชนิดนี้ด้วย

• ต้นกระพี้จั่นมีชื่อเรียกทางวิทยาศาสตร์ว่า “Millettia brandisiana Kurz”
• ต้นกระพี้จั่นจัดอยู่ในวงศ์ของ “FABACEAE”
• ประเภท ไม้ต้นผลัดใบ

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ต้น

ต้นกระพี้จั่น มีขนาดเล็กไปจนถึงปานกลาง โดยมีความสูงประมาณ 8-20 เมตร เปลือกของลำต้นเป็นสีน้ำตาลแตกเป็นสะเก็ดเล็กๆ โคนต้นเป็นพูพอน ใสส่วนกิ่งก้านสาขาจะมีรอยแผลทั่วไป กระพี้จั่นเป็นต้นไม้ผลัดใบที่มีเรือนยอดทรงกลม

ใบ

กระพี้จั่น มีใบประกอบรูปขนนก ออกเรียงสลับมีใบย่อย 7-21 ใบและแผ่นใบย่อยรูปทรงรี แกมขอบขนานมีความยาว 3-7 เซนติเมตร และความกว้าง 1-3 เซนติเมตร โคนใบมนหรือแหลม ส่วนปลายใบเรียวแหลมและแผ่นใบบาง

ดอก

กระพี้จั่น มีลักษณะออกดอกเป็นช่อที่ปลายยอด ซึ่งแต่ละช่อจะประกอบไปด้วยดอกย่อยจำนวนมากและดอกมีกลีบเลี้ยงเป็นรูประฆัง ปลายแยกออกเป็น 5 แฉก กลีบดอกเป็นรูปดอกถั่วมี 5 กลีบ สีม่วงเกือบดำ ขนาดของแต่ละดอกจะไม่เท่ากันบางดอกมีสีชมพูอมม่วง ในช่วงเวลาที่ดอกบานจะออกดอกพร้อมกันทั่วทั้งต้นและดูสวยงาม

ผล

กระพี้จั่นมีผลเป็นฝัก โดยฝักยาวประมาณ 9-12 เซนติเมตร และกว้าง 2-2.5 เซนติเมตร ภายในฝักมีเมล็ดสีน้ำตาลดำ ซึ่งมีหลายเมล็ดประมาณ 1-4 เมล็ด เปลือกฝักหนาคล้ายแผ่นหนังและมีขอบเป็นสัน

https://www.thairath.co.th

ต้นกระพี้จั่น มีชื่อเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า จั่น, ปี้จั่น และ ปี๊จั่น (ภาคเหนือ) นิยมปลูกไว้เพื่อประดับสวนหรือตกแต่งสวน เนื่องจากต้นกระพี้จั่นสามารถออกดอกได้ตลอดทั้งปีและมีดอกที่สวยงามสามารถพบเจอต้นกระพี้จั่นได้ทั่วไปตามสำนักงาน หน่วยงานของข้าราชการ รีสอร์ท หรือตามสวนสาธารณะต่างๆ อีกทั้งยังให้ร่มเงาและสร้างระบบนิเวศที่ดี

ประโยชน์ของต้นกระพี้จั่น

ในสมัยก่อนนิยมนำเนื้อไม้มาใช้ทำฟืนเพื่อหุงหาอาหาร แต่ในปัจจุบันนิยมปลูกไว้เพื่อขายลำต้นหรือปลูกไว้เป็นไม้ดอกไม้ประดับใช้ในการตกแต่งสวนให้ดูสวยงามนั่นเอง นอกจากประโยชน์สำหรับปลูกไว้เพื่อตกแต่งสวนให้สวยงามดูสวยงาม หรือสร้างร่มเงาแล้ว เนื้อไม้ของต้นกระพี้จั่นยังสามารถนำมาใช้ในงานก่อสร้าง เช่น ใช้ทำเครื่องมือช่าง ใช้ทำเสาหลัก เสาโครงสร้างหรือส่งขายให้กับอุตสาหกรรมเพื่อทำเยื่อกระดาษได้ ส่วนลำต้นสามารถทำเป็นยาดื่มบำรุงเลือด และใบสามารถนำมารับประทานเป็นยาสมุนไพรรักษาโรคได้หลายอย่าง ดังนี้

• ใช้ต้นดื่มเพื่อชำระล้าง สารพิษ
• แก้อาการแผลเรื้อรัง
• ใช้เป็นยาบำรุงกำลัง หรือบำรุงร่างกาย
• ช่วยในการเจริญอาหาร
• ใช้แก้อาการช้ำในคล้ายกับใบบัวบก

ต้นกระพี้จั่นกับความเชื่อของคนไทย

ต้นกระพี้จั่น ถือได้ว่าเป็นต้นไม้มงคล เนื่องจากได้รับพระราชทานมาจากในหลวงรัชกาลที่ 9 ซึ่งทรงพระราชทานให้แก่จังหวัดแม่ฮ่องสอน คำว่า “จั่น” มีความหมายในภาษาเหนือ แปลว่า เครื่องประดับหรือทอง เพชรพลอยที่มีค่า จึงได้รับความนิยมในการปลูกเพื่อเป็นสิริมงคลและทำให้ชีวิตมีความสุขความเจริญทำให้เงินทองไหลมาเทมานั่นเอง และต้นกระพี้จั่นนั้นควรปลูกไว้ทางทิศใต้ เนื่องจากว่าเป็นทิศที่แดดเข้าตลอดวัน และเกือบตลอดปี เพราะประเทศไทยพระอาทิตย์อ้อมใต้เป็นเวลานาน การใช้ต้นไม้ใหญ่ให้ร่มเงา จึงเป็นการป้องกันแดดได้อย่างดี เหมาะสำหรับปลูกต้นกระพี้จั่นที่มีใบข้างบนทึบและโปร่งด้านล่างเพื่อให้ลมพัดผ่าน เป็นต้นไม้ให้ดอกสวย แต่ผลัดใบทั้งต้นไม้บางฤดู

วิธีการการปลูก

สำหรับวิธีการปลูกต้นกระพี้จั่น วิธีที่ได้รับความนิยมมากที่สุดคือ การเพาะเมล็ด เนื่องจากเป็นวิธีที่ทำได้ง่ายและไม่ว่าใครก็สามารถทำได้ด้วยตนเอง 

• ขั้นตอนแรกให้นำเมล็ดของกระพี้จั่นไปแช่น้ำอุ่นทิ้งไว้เป็นระยะเวลาหนึ่งคืน เสร็จแล้วให้นำกระดาษชำระลงไปแช่ไว้และปิดฝาถังทิ้งไว้อีก 3-4 คืน เพื่อรอให้รากงอกออกมาจากเมล็ด
• เมื่อรากเริ่มงอกออกมา ให้เตรียมถุงและดินปลูก โดยเลือกถุงดำที่มีขนาด 2 x 6 เซนติเมตร ส่วนผสมประกอบไปด้วยดิน 1 ส่วนและแกลบดิบ 1 ส่วน ยิ่งหากมีการนำแกลบดิบไปหมักก่อนนำมาผสมกับดินจะดีมากๆ เพราะมีโอกาสที่ต้นกระพี้จั่นจะเจริญเติบโตได้อย่างรวดเร็ว สาเหตุที่ต้องใช้แกลบดิบก็เพราะว่าหลังจากระยะเวลาผ่านไป 1-2 เดือน แกลบดิบก็จะเกิดการเน่าและย่อยสลายกลายเป็นปุ๋ยส่งผลดีต่อการเจริญเติบโตนั่นเอง
• วิธีการปลูก ให้นำเมล็ดที่มีรากงอกออกมาฝังลงไปในดินที่อยู่ในถุงดำ โดยเว้นช่วงปลายเมล็ดที่มีรากงอกไว้หลังจากนั้นใช้นิ้วโป้งและนิ้วชี้บีบดินเข้าหาเมล็ดให้แน่น เสร็จแล้วให้รอเวลาประมาณ 2-3 เดือน รดน้ำวันละ 1 ครั้ง เมื่อเมล็ดงอกออกมาเป็นลำต้นจึงสามารถย้ายไปปลูกลงในดินได้

ช่วงเวลาของการออกดอก ต้นกระพี้จั่นจะออกดอกในช่วงเดือนกุมภาพันธ์-เดือนเมษายน และติดผลในช่วงเดือนมีนาคม-เดือนพฤษภาคม

การขายพันธุ์

ต้นกระพี้จั่นสามารถขยายพันธุ์ได้หลากหลายวิธี เช่น การปักชำราก หรือแม้แต่การเพาะเมล็ด  อย่างที่บอกว่าต้นกระพี้จั่นเป็นไม้มงคล ซึ่งได้รับพระราชทานมาให้แก่จังหวัดแม่ฮ่องสอน ทั้งนี้ทั้งนั้น นอกจากต้นกระพี้จั่นจะมีดอกที่สวยงามแล้ว ยอดอ่อนยังสามารถนำมารับประทานได้อีกด้วย ส่วนเนื้อไม้จะมีลวดลายที่สวยงามและที่สำคัญคือต้นกระพี้จั่นปลูกง่าย สามารถเจริญเติบโตได้ในทุกสภาพดิน ไม่ต้องดูแลให้ยุ่งยากเนื่องจากสามารถทนทานต่ออากาศแล้งได้ดี โดยเฉพาะสภาพอากาศในประเทศไทย

ต้นกระพี้จั่น หาซื้อได้จากที่ไหน

ต้นกระพี้จั่น สามารถหาซื้อได้ทั่วไปตามร้านขายพันธุ์ไม้หรือร้านจำหน่ายกล้าไม้ต่างๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันที่เทคโนโลยีทันสมัยมากๆ และมีระบบการขนส่งที่รวดเร็ว ทำให้คุณสามารถสั่งซื้อต้นกระพี้จั่นได้ผ่านช่องทางออนไลน์ ส่วนราคานั้นบอกเลยว่าค่อนข้างแพงมาก โดยเฉพาะต้นกระพี้จั่นที่มีขนาด 20 นิ้วขึ้นไป และมีการตัดแต่งกิ่งให้ดูสวยงามเป็นพุ่มจะมีราคาขายตั้งแต่หลักหมื่นขึ้นไปจนถึงหลักแสนเลยทีเดียว แต่สำหรับการซื้อเมล็ดพันธุ์กระพี้จั่นจะมีราคาเพียงแค่หลักร้อยเท่านั้นต้นกระพี้จั่นเป็นต้นไม้ประจำจังหวัดของชาวแม่ฮ่องสอนและมีการออกดอกที่สวยงาม เนื่องจากในหลวงรัชกาลที่ 9 ได้ทรงพระราชทานพันธุ์ไม้กระพี้จั่นให้แก่ชาวจังหวัดแม่ฮ่องสอน ที่สำคัญยังขึ้นชื่อว่าเป็นต้นไม้ที่มีความเป็นสิริมงคลแก่ตัวผู้ปลูกด้วย นอกจากกระพี้จั่นจะให้ดอกที่สวยงามและสร้างร่มเงาได้แล้ว ยังมีสรรพคุณเป็นยาสมุนไพรที่ใช้ในการบำรุงเลือดหรือรักษาโรคได้หลายอาการ ส่วนยอดอ่อนก็สามารถนำมารับประทานได้