วิเคราะห์วรรณกรรมท้องถิ่นภาคเหนือ "วัณณะมาลี ทฤษฏีใหม่เรื่องการแต่งฉันท์ของล้านนา"
บรรณาธิการ ไพฑูรย์ พรหมวิจิตร
สนพ.คนเมือง
พิมพ์ครั้งที่ 1 2552
กระดาษปอนด์


300
15 21 1
:: บทคัดย่อ ::
วัณณะมาลีเป็นวรรณกรรมที่แต่งด้วยฉันท์ล้านนา ความยาว ๗๕๙ บท โดยรูปแบบของการประพันธ์นั้นมีความแตกต่างไปจากฉันท์ของไทย ส่วนเนื้อหากล่าวถึงพระญาทิสสวดีและพระนางโสตาวัณณา เจ้าเมืองทิปายาซึ่งมีโอรส คือเจ้าชายรัตนกุมาร ส่วนนางวัณณะมาลีเป็นลูกสาวเศรษฐี เจ้าชายรัตนกุมารและนางวัณณะมาลีได้ไปเรียนศิลปวิทยากับอาจารย์ทิศาปาโมกข์ที่เมืองตักสิลา

สามปีที่พบกันทำให้สองหนุ่มสาวเกิดความรักเกิดขึ้น เมื่อสำเร็จวิชาแล้วจึงเดินทางกลับบ้านเมือง

ต่อมาเจ้าชายรัตนกุมารก็ไปสู่ขอนางวัณณะมาลีเป็นชายา
แต่อยู่มาไม่นานเจ้าชายรัตนกุมารก็ลอบเป็นชู้กับนางสนมของพระบิดา จึงถูกขับไล่ออกจากเมือง นางวัณณะมาลีจึงปลอมตัวเป็นชายติดตามไปด้วย เมื่อเดินทางมาถึงเมืองทันตบุรา ทั้งสองคนได้อาศัยอยู่กับสองตายายผู้ดูแลสวนอุทยานของพระยาเจ้าเมืองคือท้าวราชากับพระนางนันทวตี
ในเวลาต่อมารัตนกุมารก็ได้ราชธิดาคือนางปทุมมาวดีเป็นชายาอักคนหนึ่ง
จากนั้นจึงเดินทางกับเมืองทิปายา ซึ่งก็ได้รับอภัยโทษในที่สุด
สิ่งที่น่าสนใจในวรรณกรรมเรื่องนี้ คือการนำเสนอความเฉลียวฉลาดและบทบาทอันโดดเด่นของนางเอกคือวัณณะมาลี
ซึ่งไม่ปรากฏให้เห็นบ่อยนักในวรรณกรรมพื้นบ้านล้านนา