ตะเคียนหรือตะเคียนทอง

หากพูดถึงต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ที่ชาวบ้านเคารพนับถือ โดยเฉพาะเรื่องการขอการโชคลาภต่างๆ ต้นตะเคียนหรือตะเคียนทองเป็นหนึ่งในต้นไม้ที่คนโบราณเชื่อว่าจะให้โชค สำหรับคนที่สักการบูชา โดยเฉพาะเรื่องการเสี่ยงโชค เสี่ยงดวงจะช่วยให้สมหวังได้ดังใจปรารถนา นอกจากต้นตะเคียนจะเป็นต้นไม้ชนิดหนึ่ง ที่มีความสำคัญในด้านความเชื่อของคนโบราณแล้วไม้ตะเคียนยังเป็นไม้ที่นิยมนำมาแปรรูปใช้ประโยชน์ได้อย่างหลากหลาย

ข้อมูลทั่วไปของต้นตะเคียนหรือตะเคียนทอง

• มีชื่อเรียกทางวิทยาศาสตร์ว่า Hopea odorata Roxb
• ตะเคียนทองหรือตะเคียน ภาษาอังกฤษหรือชื่อสามัญคือ Iron wood, Takian, Thingan, Sace, Takian, Malabar iron wood
• จัดอยู่ในวงศ์ของ “DIPTEROCARPACEAE”

ลักษณะของต้นตะเคียนหรือตะเคียนทอง

ต้น

ตะเคียน จัดเป็นต้นไม้ผลัดใบที่มีขนาดใหญ่ลำต้นตรงสูงประมาณ 20-40 เมตร ลักษณะของเรือนยอดเป็นทรงพุ่ม กลม ทึบ บางครั้งอาจเป็นรูปทรงเจดีย์ต่ำ เปลือกบริเวณลำต้น มีสีน้ำตาลดำและหนาแตกออกเป็นสะเก็ด แก่นไม้ตะเคียนมีสีน้ำตาลแดง ส่วนเนื้อไม้จะมีสีเหลืองหม่นหรือสีน้ำตาลอมสีเหลืองมักมีเส้นสีขาวหรือเส้นสีเทาขาวผ่านเสมอ ไม้ตะเคียนเป็นไม้ที่มีความแข็งแรงทนทานและเหนียว

ใบ

https://medthai.com

ตะเคียน มีลักษณะเป็นใบเดี่ยว โดยใบจะเป็นรูปไข่หรือรูปหอกแหลม โคนใบมน ปลายใบเรียว โดยใบมีขนาดความกว้างของใบประมาณ 3-6 เซนติเมตรและยาว 10-15 เซนติเมตร แม้ผิวใบจะบาง แต่เนื้อใบค่อนข้างเหนียว ขอบใบมีตุ่มหูดอยู่ตามง่ามแขนง ใบมีแขนงประมาณ 9-13 คู่ ส่วนหลังใบจะเกลี้ยง

ดอก

ต้นตะเคียนจะออกดอกเป็นช่อ แบบช่อแยกแขนง ซึ่งจะออกที่บริเวณง่ามใบหรือบริเวณปลายกิ่ง ในแต่ละช่อจะมีดอกย่อยอยู่ประมาณ 40-50 ดอก โดยช่อดอกมีความยาวประมาณ 5-7 เซนติเมตร ดอกมีสีเหลืองอมสีน้ำตาลและมีกลิ่นหอม อีกทั้งยังมีขนที่นุ่ม กลีบดอกมี 5 กลีบ หากดอกบานเต็มที่ กลีบดอกจะบิดเป็นกงจักร ดอกมีเกสรตัวผู้ 15 อัน อับเรณูยอดแหลม ส่วนเกสรตัวเมียจะมีรังไข่เหนือวงกลีบ ลักษณะเล็ก ซึ่งมีความยาวเท่ากับรังไข่ ต้นตะเคียนจะออกดอกในช่วงเดือนมกราคมถึงเดือนมีนาคม แต่จะไม่ออกดอกทุกปีเสมอไป

ผล

https://medthai.com

ผลของต้นตะเคียนทอง จะมีลักษณะเป็นผลแห้ง มีสีเขียวอ่อน เมื่อผลสุกจะมีสีน้ำตาลเข้ม ลักษณะของผลเป็นลูกไข่เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 0.6 เซนติเมตร ปลายมนเป็นติ่งคล้ายหนามแหลม มีปีกยาว 1 คู่ และมีปีกสั้นอีก 3 ปีกซ้อนกัน โดยปีกจะซ้อนกันอยู่แต่จะหุ้นส่วนกลางผลไม่มิด ใน 1 ผลมีเมล็ด 1 เมล็ด เมล็ดค่อนข้างกลมมีสีน้ำตาล

ประโยชน์ของของต้นตะเคียนหรือตะเคียนทอง

• ไม้ตะเคียน จัดเป็นไม้ที่มีคุณค่าทางเศรษฐกิจชนิดหนึ่ง ซึ่งเนื้อไม้มีความแข็งแรง ทนทาน สามารถทนต่อปลวกหรือแมลงต่างๆ ได้ดี หากนำมาเลื่อย ใส่กบหรือตกแต่ง ชักเงาให้สวยงามสามารถนำมาใช้ประโยชน์ในงานก่อสร้างหรือทำเป็นเฟอร์นิเจอร์ ตลอดจนใช้ทำเครื่องเรือนต่างๆ ได้
• ใบและต้นของตะเคียน มีสารแทนนินเป็นส่วนประกอบ สามารถนำมาใช้ในการฟอกหนังหรือช่วยทำให้แผ่นหนังมีความแข็งแรงทนทานมากขึ้นกว่าเดิม
• ตะเคียนเป็นต้นไม้ชนิดหนึ่งที่ มีสรรพคุณทางด้านยาสมุนไพรสามารถรักษาโรคได้หลายอาการ

สรรพคุณของต้นตะเคียนหรือตะเคียนทอง

• แก่นไม้ สามารถนำมาใช้เป็นยาช่วยขับเสมหะ
• เปลือกและเนื้อไม้ สามารถนำมาใช้เป็นยาช่วยห้ามเลือด และแก้อาการท้องเสียหรือท้องร่วงได้
• เปลือกและเนื้อไม้มีฤทธิ์เป็นยาปฏิชีวนะช่วยฆ่าเชื้อโรค
• เมื่อนำเปลือกมาต้มผสมเกลือจะช่วยป้องกันฟันผุ และช่วยรักษาแผลในช่องปาก
• เปลือก สามารถช่วยห้ามเลือดได้
• ยางของต้นตะเคียน ใช้ในการรักษาบาดแผล โดยเฉพาะแผลพุพองเกี่ยวกับไฟไหม้หรือน้ำร้อนลวก
• ยางของต้นตะเคียนใช้รักษาอาการฟกช้ำตามร่างกาย

ต้นตะเคียน หรือตะเคียนทองสามารถพบเจอได้มาก ในทางตอนใต้หรือภาคตะวันออกเฉียงใต้ของทวีปเอเชีย รวมทั้งในประเทศไทยของเราด้วย นอกจากนั้น ยังรวมทั้งประเทศเพื่อนบ้านของเรา ได้แก่ ประเทศลาว พม่า เวียดนาม กัมพูชาและมาเลเซีย เป็นต้น โดยต้นตะเคียนเป็นไม้ที่ขึ้นในป่าดงดิบและกระจัดกระจายอยู่ตามที่ราบ หรือใกล้ฝั่งแม่น้ำที่มีความสูงจากระดับน้ำทะเลประมาณ 100 ถึง 800 เมตร