…ด้วยแนวคิดแบบลัทธิโรแมนติกและความเชื่อว่าด้วยภาษาแห่งทวยเทพนี้เอง ที่ทำให้ตัวละครบาทหลวงในเรื่อง La Symphonie Pastorale ของ André Gide ครุ่นคิดขณะตอบคำถามของเด็กสาวตาบอด ว่าเสียงเพลงของเบโธเฟนในท่อน ‘ฉากริมลำธาร’ นั้น แท้จริงแล้วย่อมไม่เป็นสิ่งเดียวกับ ‘ฉากริมลำธาร’ ในชีวิตจริงของมนุษย์ เพราะสำหรับเขาแล้ว เสียงเพลงของเบโธเฟนนั้น “วาดภาพโลกเราไม่ใช่อย่างที่เป็นจริง แต่ในแบบที่มันควรจะเป็น” ต่างหาก…
จาก ‘คำกล่าวตาม’
โดย อติภพ ภัทรเดชไพศาล
-------------

นิยายขนาดสั้นของ Andre Gide เรื่อง La Symphonie Pastorale เขียนขึ้นในปี 1919 ในรูปแบบบันทึกของศาสนาจารย์รูปหนึ่ง ซึ่งกับเด็กสาวกำพร้าตาบอดนามแฌร์ทรู้ดมาเลี้ยงและสั่งสอนให้รู้หนังสือและกิริยามารยาทแบบคนเมือง

ศาสนาจารย์หลงรักเด็กหญิง แต่กลับไม่ตระหนักถึงความรักของตน (ในที่นี้ ผู้ที่ตาบอดจึงเป็นบาทหลวง ไม่ใช่เด็กสาว) เขาพยายามบอกเล่าถึงโลกที่สวยงามให้เด็กสาวตาบอดฟัง ทั้งที่นั่นเป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้

ศาสนาจารย์พาเด็กสาวไปฟังการแสดงคอนเสิร์ตเพลง Symphony No.6 หรือ Pastoral Symphony ของเบโธเฟน และพยายามนำความไพเราะของเสียงดนตรีมาเปรียบเทียบกับเรื่องของภาพที่เห็น เช่น เขาพยายามเปรียบเทียบเสียงของเครื่องเป่าบางชนิดด้วยสีแดงหรือสีส้ม และเปรียบเทียบเสียงของไวโอลินว่าเป็นเหมือนสีเขียว

แต่สุดท้ายเมื่อหญิงสาวถามว่าสีขาวนั้นเปรียบได้กับเสียงอะไรเขาก็ต้องเผชิญกับข้อจำกัดในความเป็นจริงว่า เสียงและสีนั้นเป็นสิ่งที่ไม่สามารถนำมาเปรียบเทียบกันได้โดยสิ้นเชิง

และในทัศนะของเขา ภาพที่คนเราเห็นนั้นยังเต็มไปด้วยความบาป ขณะที่ความตาบอดของเด็กสาว กลับเป็นสิ่งที่ทำให้เธอเป็นผู้บริสุทธิ์ไร้เดียงสาอย่างที่สุด

และเสียงดนตรีของเบโธเฟนก็หมายความถึงโลกสมบูรณ์แบบในอุดมคติ ที่เราไม่อาจพบเห็นได้ด้วยตาเนื้อ ดังข้อความตอนหนึ่งในนิยายว่า:

...วันนั้นคอนเสิร์ตแสดงชุดแซมโฟนีปาสโตราลพอเหมาะพอดี ข้าพเจ้าใช้คำว่า "พอดี" เนื่องจากว่าไม่มีงานดนตรีชิ้นใดที่ข้าพเจ้าอยากจะให้หล่อนได้ฟังมากไปกว่างานดนตรีชิ้นนี้ซึ่งก็คงจะเป็นที่เข้าใจกัน ถึงเราจะออกจากห้องแสดงคอนเสิร์ตมาตั้งนานแล้วแฌร์ทรู้ดก็ยังคงนิ่งเงียบเหมือนตกอยู่ในห้วงนึกฝันอันบรรเจิด
"สิ่งที่อาจารย์มองเห็นมันงามอย่างนี้จริงๆ หรือคะ" หล่อนกล่าวขึ้นในที่สุด
"งามพอๆ กับอะไรเล่า หนูที่รักของฉัน"
"พอๆ กับ ฉากริมลำธาร ไงล่ะคะ"

ข้าพเจ้าไม่ได้ตอบหล่อนทันที เนื่องจากมัวแต่คิดตริตรองถึงความบรรสานกลมกลืนกันอย่างที่เหลือจะบรรยายได้ ซึ่งวดภาพโลกเราไม่ใช่อย่างที่เป็นจริง แต่ในแบบที่มันควรจะเป็น คือแบบที่ปราศจากความชั่วร้ายและปราศจากบาปทั้งปวง ก็ในเมื่อข้าพเจ้ายังไม่กล้าพูดกับแฌร์ทรู้ดถึงเรื่องความชั่วร้าย เรื่องบาป เรื่องความตายเลย...

--------------
เพลงรำลึกบาป
ISBN: 9786169367413
แปลจากหนังสือ : La Symphonie Pastorale
ผู้แต่ง : อ็องเดร ฌีด
ผู้แปล : อำพรรณ โอตระกูล
สำนักพิมพ์ : อ่าน๑๐๑
จำนวนหน้า : 128
ราคา : 180 บาท