หลายชีวิต จิตร ภูมิศักดิ์
ผู้เขียน : วิชัย นภารัศมี
9789749151020
ฟ้าเดียวกัน

คำนำผู้เขียน

หนังสือ หลายชีวิต จิตร ภูมิศักดิ์ เป็นการรวบรวมงานของผู้เขียนที่เขียนถึงจิตร ภูมิศักดิ์ ในต่างกรรมต่างวาระกัน เพราะฉะนั้นผู้อ่านจึงจะพบข้อแตกต่างด้านสำนวนภาษาที่ปรากฏอยู่บ้าง โดยเฉพาะบทความที่เขียนขึ้นในสมัยที่การต่อสู้ทางการเมืองเข้มข้นยุค ขวาพิฆาตซ้าย การเขียนถึงจิตร ภูมิศักดิ์ ผู้มีฐานะตัวตนแน่นอนอยู่ฝ่ายหนึ่งจึงปรากฏสำนวน อารมณ์ ของยุคสมัยนั้นในการเขียนอยู่ค่อนข้างมาก
เมื่อกาลเวลาผ่านไป ความเป็นจิตร ภูมิศักดิ์ ไม่ได้ปรากฏอยู่ในมิติเดียวผลงานทางวิชาการของจิตร ได้มีส่วนผลักดันชื่อเสียงของจิตรขึ้นมาอย่างโดดเด่นไม่น้อยกว่าทางด้านความเชื่อมั่นในอุดมคติทางด้านการเมือง ผลงานของผู้เขียนในบางส่วนจึงพอจะเชื่อมภาพหรือสะท้อนภาพบางเสี้ยวของชีวิตจิตร ก่อนที่จะเป็นนักวิชาการ นักวิจารณ์ นักคิด นักอ่าน ได้บ้างพอสมควร
แต่ถึงกระนั้นผู้เขียนก็เชื่อว่ายังมีอีกหลายเรื่องหลายประเด็นที่เราไม่รู้เกี่ยวกับจิตร ภูมิศักดิ์
และก็เช่นเดียวกันผู้เขียนก็ไม่อยากให้เรารู้จักจิตร ภูมิศักดิ์ อย่างเพียงจะเป็นแฟชั่น ที่ยุคสมัยผ่าน แฟชั่นก็ล้าสมัยไปด้วย
คนแบบจิตร ภูมิศักดิ์ ในแวดวงการต่อสู้ทางการเมืองต่างยอมรับว่าคนเช่นนี้หายาก และเป็นของแท้
ในแวดวงนักวิชาการก็ยอมรับเช่นกันว่า ในรอบ ๑๐๐ ปี ของสังคมไทยถึงจะมีคนเช่นนี้สักคนหนึ่ง จิตร ภูมิศักดิ์ เป็นปัญญาชนที่นำประวัติศาสตร์ วรรณคดี วรรณกรรม มาอธิบายสังคมไทยได้อย่างดีเยี่ยม โดยมองจากทัศนะที่ยึดผลประโยชน์ของประชาชนเป็นด้านหลัก
ผู้เขียนเขียนบทความเกี่ยวกับจิตร ภูมิศักดิ์ เท่าที่หาข้อมูลหลักฐานได้ ก็ไม่ได้ชี้ชัดว่าจะต้องถูกต้องเสมอไป ในอนาคตหากมีข้อมูลใหม่เพิ่มเติมอีกก็คงได้มีโอกาสเสนออีกครั้งหนึ่ง

วิชัย นภารัศมี

๒๗ เมษายน ๒๕๔๖

สารบัญ

ส่วนที่ ๑ ชีวิต
ชีวิตในวัยเยาว์
ชีวิตวัยเด็กและวัยรุ่นของจิตร ภูมิศักดิ์ จากปากคำของ ญาติผู้ใกล้ชิด
เอ็ยสะระ, พระตะบอง ปัญหาการเมืองที่ประทับใจครั้งแรก
เสียงสะท้อนของความสงบ, แม่น้ำสังแก และเพื่อน ๆ
จิตร ภูมิศักดิ์ กับการประท้วงครั้งแรก
สรุปลักษณะนิสัยของจิตร ในวัยเยาว์
โยนบก
เหตุการณ์ที่ข้าฯ ถูกกล่าวโทษ
รำลึกจาก จิตร ภูมิศักดิ์ ถึงกรณี โยนบก ผลักดันกลายเป็นการช่วยกัน ผลักไส
แม่ของจิตร และคนอื่น ๆ
ไว้อาลัยแม่ของ จิตร ภูมิศักดิ์
ร่วมพิธีไว้อาลัย แสงเงิน ฉายาวงศ์
จิตร ภูมิศักดิ์, เสฐียรโกเศศ, ชูครู หรือ อุ้มครู
จิตร ภูมิศักดิ์ วิลเลี่ยม เจ.เก็ดนี่ย์ และวิลลีสเอช.เบิด
จดหมายถึง จิตร ภูมิศักดิ์ (หนุ่ม) และการจัดตั้ง
ด.ญ.น้อย พิมลำ, อาจารย์ของอุษา และอิสรภาพอันมีเกียรติ
ข้อพึงสังเกตซ้ำ, ข้อพึงระวังสำหรับ ช่อฟ้า
ข้อละเอียดเล็ก ๆ น้อย ๆ เกี่ยวกับ จิตร ภูมิศักดิ์
ส่วนที่ ๒ งาน
นักวิชาการนอกคอก
เส้นทางการดิ้นรนไปสู่นักปราชญ์ราชบัณฑิต
ร่างวิทยานิพนธ์ ที่หายไป คำเขมรโบราณในภาษาไทย ความมุ่งมั่น จิตร ภูมิศักดิ์ หลังกรณี โยนบก
ปฏิสัมพันธ์ จิตร ภูมิศักดิ์ กับ เพื่อน-บ้าน-งาน(เขียน) สิ่ง สูญหายและคงอยู่ ที่ต้องชำระ
หัวชนกำแพง หรือ การเคลื่อนไหวทางทฤษฎีศิลป
เมื่อจิตร ภูมิศักดิ์เรียนภาษาจีน
จิตร ภูมิศักดิ์ กับภาษาละหุ
นามปากกา
จิตรเสน และกึ่งศตวรรษของกลุ่มหนุ่มแห่งหนังสือทรรศนะ
มุฟวี่แมน, สันติ-วีณา เขียนไปศึกษาไปที่ ไทยใหม่
นวัตถกร: เดินทางมาระหว่างอะไรหนอ?
มนัส นรากร, นรากร ไม่ใช่ นรบดี
ใครคือ ส. หิรัณยภาส?
รอยยิ้ม ของ เด็กอมมือ
บทเพลง บทกวี บทวิจารณ์ บทละคร และอื่น ๆ
ยังไม่สิ้นเสียงเพลงของจิตร ภูมิศักดิ์
บทกวี ตกหล่น ที่ได้จาก หมื่นส้อง
มงกุฎกระดาษ, เสือ และกวางน้อย ๆ ของสายธาร
บทละครที่เขียนไม่จบ และ คัลลองชีวิต
ข้าพเจ้าไม่ต้องบวช และทำงานให้เหมือนวัวเพื่อลูกแหง่
ดรรชนี