“จันทกุมารชาดก” พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ ทรงแปลจากภาษาบาลี
โดย กรมศิลปากร
สนพ.พระราชทานเพลิงศพ ศ.นพ.ม.ร.ว.กัลยาณกิติ์ กิติยากร
ณ เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์
วัดเทพศิรินทราวาส กรุงเทพมหานคร
พิมพ์ครั้งที่ 4 พ.ศ.2531
กระดาษปอนด์

:: คำนำ ::
หนังเรื่อง “จันทรกุมารชาดก” นี้ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ ทรงแปลจากภาษาบาลีแล้วประทานฉบับ
แก่ราชบัณฑิตยสถานให้พิมพ์ไว้ในหนังสือนิบาตชาดก เล่ม ๒๑ ซึ่งพิมพ์เมื่องานพระราชทานเพลิงศพพระวิมาดาเธอ
กรมพระสุทธาสินีนาฏ ปิยมหาราชปดิวรัดา ณ เมรุท้องสนามหลวง ใน พ.ศ.๒๔๗๒ ในคราวพิมพ์ครั้งนั้น เรื่องจันทกุมารชาดก
ยังพิมพ์รวมอยู่ด้วยกันกับชาดกเรื่องอื่น ซึ่งท่านผู้อื่นแปลด้วยกันหลายเรื่อง ได้ยินว่าบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ
ได้โปรดให้แยกพิมพ์เป็นเล่มต่างหาก เฉพาะเรื่องจันทกุมารชาดกเพียง ๑๐๐ ฉบับ สำหรับประทานแก่บางคน

ครั้งต่อมาในปี พ.ศ.๒๔๗๔ พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นจันทบุรีนฤนาถ เมื่อยังดำรงพระยศเป็นนาพันเอก หม่อมเจ้านักขัตมงคล
ได้ทรงขอให้ราชบัณฑิตสภาจัดพิมพ์ในงานศตมาหพระศพ พระเจ้าบรมวงศ์เธอบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ
อีกคราวหนึ่ง ในคราวพิมพ์ครั้งหลังนี้ เพื่อให้ปรากฏพระเกียรติคุณของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ
ในทางเป็นนักปราชญ์ เพราะการที่ทรงแปลเรื่องนี้มีศุภผลด้วยมหาเถรสมาคมในครั้งนั้น อันมีพระวรวงศ์เธอ
กรมหมื่นชินวรสิริวัฒน์ สมเด็นพระสังฆราชเจ้าเป็นประธาน ทรงยกย่องว่าทรงสามารถในภูมิรู้ภาษาบาลี
ถึงขั้นเปรียญ ๕ ประโยค...

นายทวีศักดิ์ เสนาณรงค์
อธิบดีกรมศิลปากร
กองวรรณคดีและประวัติศาสตร์
๑๘ กรกฏาคม ๒๕๓๑