ป๋วย อึ้งภากรณ์ ทัศนะว่าด้วยการศึกษา สำนักพิมพ์ มูลนิธิโกมลคีมทอง กันยายน พ.ศ. ๒๕๔๕ มี ๒๒๗ หน้า

“ผมต้องการไปโรงเรียน พี่สาวหรือน้องสาวผมก็ต้องการไปโรงเรียน จะได้มีความรู้หากินได้ และจะได้รู้คุณธรรมแห่งชีวิต ถ้าผมมีสติปัญญาเรียนชั้นสูง ๆ ขึ้นไป ก็ให้มีโอกาสเรียนได้ ไม่ว่าพ่อแม่ผมจะรวยหรือจน จะอยู่ในเมืองหรือชนบทแร้นแค้นเมื่อออกจากโรงเรียนแล้ว ผมต้องการงานอาชีพที่มีความหมาย ทำให้ได้รับความพอใจว่าตนได้ทำงานเป็นประโยชน์แก่สังคม”นี้คือปณิธานด้านการศึกษาของอาจารย์ป๋วย ซึ่งได้ถูกขยายความให้ลึกซึ้งและครอบคลุมมากยิ่งขึ้นในหนังสือเล่มนี้ ไม่ว่าจะในแง่ปรัชญาการศึกษา จุดมุ่งหมาย วิธีการเรียนรู้และการสอนที่มุ่งประโยชน์ที่ตัวนักเรียนเป็นหลัก หรือให้นักเรียนเป็นศูนย์กลาง มิใช่ประโยชน์ต่อประชาคมหรือความต้องการของสังคม ทั้งยังพูดถึงปัจจัยต่าง ๆ ที่มีผลต่อระบบโครงสร้างการศึกษาของมหาวิทยาลัย เช่น การวางนโยบาย การควบคุมการบริหาร การบริหารงานบุคคล (คณาจารย์) และอื่น ๆ ได้อย่างละเอียดและครบถ้วน และเสนอมุมมองต่อปัญหาการประถมศึกษาและมัธยมศึกษา รวมทั้งแนวทางการแก้ปัญหาอีกด้วย ซึ่งแม้ว่าจะอยู่ในบริบทของสังคมสมัยนั้น แต่สิ่งที่มิอาจปฏิเสธได้คือปรัชญาแนวคิดที่ยังทันสมัยอยู่มาก