ต้นหว้า ต้นไม้นิดหนึ่ง ไม้ใหญ่ให้ร่มเงา
ความเชื่อ
ต้นหว้ามีความเชื่อที่นำไปประกอบพิธีกรรมความเชื่ออันเนื่องจากผีบรรพชนอย่างมีนัยยะสำคัญเป็นต้นไม้ที่ได้ถูกกล่าวขานมาช้านานตั้งแต่เมื่อครั้งสมัยพระพุทธเจ้า เนื่องจากต้นหว้ามีความเชื่อที่นำไปประกอบพิธีกรรมความเชื่ออันเนื่องจากผีบรรพชนอย่างมีนัยยะสำคัญ ถือว่าเป็นอัตลักษณ์สำคัญของคนมอญที่ประสมประสานความเชื่อในทางพุทธศาสนาเข้ากับความเชื่อในผีบรรพชน
ข้อมูลทั่วไป
วงศ์หรือสายพันธุ์ : MYRTACEAE
ชื่ออื่นๆ : หว้าขี้แพะ (เชียงราย), มะห้า, ห้า, หว้าป่า, หว้าขาว, หว้าขี้นก, จามาน-จามูน (ฮินดู)
ความเชื่อเกี่ยวกับต้นไม้
ส่วนประกอบของต้นไม้
ลำต้นต้นหว้ามีความสูงประมาณ 10-35 เมตร ซึ่งจัดเป็นต้นไม้ที่ใหญ่ให้ร่มเงา เปลือกไม้เรียบสีน้ำตาลหรือสีน้ำตาลอมเทาถึงเทาคล้ำ ค่อนข้างเรียบมีรอยแตกเป็นสะเก็ดเล็ก ๆ ทั่วไป
ใบใบต้นหว้าจะจัดอยู่ในประเภทของใบเดี่ยว ซึ่งใบอ่อนจะมีสีแดงระเรื่อแต่ใบบาง ส่วนใบแก่ที่มีความหนา มีลักษณะคล้ายกับไข่ที่กลับหัว เส้นของใบจะแตกแขนงเรียงขนานกัน บนใบจะมันวาว
ดอกจะออกดอกเป็นช่อ ซึ่งดอกจะกระจุกรวมกันอยู่ที่ซอกใบและปลายยอด กลีบดอกมีจำนวน 4 กลีบและกลีบดอกของต้นหว้าจะมีสีขาวหรือสีเหลืองอ่อน มีกลีบเลี้ยงจำนวน 4 กลีบ ฐานรองดอกสีเขียว ลักษณะเป็นรูปกรวย ดอกดอกประมาณเดือนธันวาคมถึงมิถุนายนผลผลต้นหว้ามีสีเขียวอ่อน แล้วจะไล่สีไปตามอายุ คือ สีชมพู สีม่วงแดง และก่อนตายจะเป็นสีม่วงดำ ผลจะมีลักษณะเป็นรูปทรงรี มีความฉ่ำน้ำ ผิวมีความเรียบมันวาว ใช้ในการรับประทาน ซึ่งจะมีรสชาติเปรี้ยว มีเมล็ด 1 เมล็ด ลักษณะเป็นรูปทรงไข่ ออกผลเดินธันวาคมถึงมิถุนายน
วิธีการปลูกต้นหว้า
ต้นหว้าสามารถขยายพันธุ์ได้ถึง 3 วิธี คือ 1.การเพาะเมล็ด 2.การตอนกิ่ง 3.การที่ค้างคาวกินผลแล้วถ่ายมูล วิธีที่เพาะเมล็ดนั้น ให้นำทิชชู่มาวางไว้ในภาชนะที่มีฝาปิด แล้วเติมน้ำในชุ่ม จากนั้นนำเมล็ดมาวางไว้แล้วปิดด้วยทิชชู่อีกชั้นหนึ่ง แล้วปิดฝา รอให้ต้นอ่อนเจริญเติบโตภายในเวลา 15 วัน แล้วจึงค่อยย้ายต้นหว้าไปลงในกระถางต้นไม้ แล้วดูแลรักษาประมาณ 3 เดือนถึงจะย้ายต้นหว้าลงสู่ที่ดินหรือแปรงปลูกที่ต้องการได้ เพื่อทำให้รากของต้นหว้าแข็งแรง ไม่เสียหายกลางคัน ไม่ควรปลูกใกล้สถานที่อาคารบ้านเรือนมากเกินไป เนื่องจากรากจะชอนไชทะลุอาคารได้ ควรปลูกกลางแจ้งหรือกลางสนาม
ประโยชน์หรือสรรพคุณอื่นๆ
- สามารถนำผลไปรับประทานแบบสดได้
- ผลของต้นหว้าสามารถนำไปแปรรูปเป็นเครื่องดื่มเพื่อความสดชื่นได้ เช่น น้ำผลไม้ ไวน์ เป็นต้น
- ผลของต้นหว้าสามารถนำไปแปรรูปเป็นแยมได้ เนื่องจากมีรสชาติที่เปรี้ยวอมหวาน
- ผลของต้นหว้า มีสารแอนโทไซยานิน เป็นสารที่ต้านอนุมูลอิสระ หรือสารค้านโรคมะเร็งนั่นเอง, มีธาตุเหล็กที่จะช่วยบำรุงเลือด ฟัน และกระดูก
- คนในภาคใต้มักนิยมนำต้นหว้ามารับประทานแบบสดๆ คู่กับขนมจีนน้ำยา
- ต้นหว้าเป็นต้นไม้ขนาดใหญ่ที่ผู้คนนิยมปลูกไว้ในบริเวณบ้าน เพราะจะช่วยให้ร่มเงา ให้ความร่มรื่นแก่บ้านเรือน
- เปลือกไม้สามารถนำมาเป็นส่วนประกอบของการทำอาคารบ้านเรือนได้
- ต้นหว้ามีสรรพคุณทางสมุนไพรไทยอย่าง หลอดลมอักเสบ หอบหืด ท้องร่วง ท้องผูก
- เปลือกไม้ นำมาต้มเพื่อรับประทาน แก้โรคบิด หรือสามารถนำมาอมเพื่อแก้อาการปากเปื่อยได้ ยังนำมาสกัดน้ำมันหอมระเหยที่ช่วยป้องกันการเกิดแผลในกระเพาะอาหาร
- ผลที่ยังดิบอยู่ สามารถมารักษาอาการท้องเสีย ท้องร่วงหรือโรคบิด
- ใบและเมล็ดหว้าเมื่อนำมาต้มกับน้ำตาล แล้วนำน้ำที่ได้มาล้างแผลเน่าเปื่อยได้
- ใบของต้นหว้าสามารถนำมารักษาโรคเกี่ยวกับผิวหนัง แก้อาการน้ำลายเหนียวข้น
- ส่วนของเมล็ดในผลของต้นหว้าสามารถนำมารับประทานเพื่อลดระดับน้ำตาลในเลือดได้ และใช้ถอนพิษ
- เปลือกและใบ ใช้ทำยาอม ยากวาดคอ แก้ปากเปื่อย ลิ้นและคอมีเม็ด
- ช่วยในการย่อยอาหาร ด้วยการเพิ่มการหลั่งน้ำดี และน้ำย่อยต่างๆ (น้ำมันหอมระเหย)
