ช่วงเกิดสงครามโลกครั้งที่ ๒ ประเทศไทยได้วางตัวเป็นกลางไม่เข้ากับฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง จนคืนวันที่ 8 ธันวาคม พ.ศ.2484 ประเทศไทยเข้าสู่สงครามมหาเอเซียบูรพา เมื่อกองทัพญี่ปุ่นยกพลขึ้นบกตามฝั่งทะเลอ่าวไทย ตั้งแต่บางปู ประจวบคีรีขันธ์ ชุมพร สุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช สงขลา ปัตตานี เพื่อเป็นทางผ่านเข้ายึดประเทศพม่า และมลายูของอังกฤษนั่นเอง กองทัพญี่ปุ่นบุกรบทั้งทางเรือ ทางรถไฟ ส่วนทางกำลังพลคนไทยไม่ว่าจะเป็น ตำรวจ ทหาร ยุวชนทหาร ราษฎรได้ปกป้องกันอย่างเต็มที่จึงทำให้เกิดวีรกรรมในพื้นที่นั้นๆ ช่วงขณะนั้นประเทศไทยอยู่ภายใต้รัฐบาล จอมพล ป.พิบูลสงคราม ก็มีคำสั่งให้ยุติการรบเมื่อวันที่ 9 ธันวาคม 2484 ยอมให้กองทัพญี่ปุ่นใช้ประเทศไทยเป็นทางผ่านไปยังพม่าและมลายู มีข้อแลกเปลี่ยนเรื่องการเคารพเอกราชและอธิปไตยของไทยที่ญี่ปุ่นต้องรับรองในข้อนี้ ดังนั้นรัฐบาลไทยจำต้องทำสัญญาไมตรีกับรัฐบาลญี่ปุ่นเมื่อวันที่ 21 ธันวาคม 2484 ระยะเวลาดังกล่าวผ่านมาครบ 80 ปีในพ.ศ. 2564 ยังคงมีคนพูดถึงสงครามครั้งนี้ถึงประเด็นกองทัพเรือไปไหน? หรือ จอมพล ป.พิบูลสงครามกับการตัดสินใจยอมให้ญี่ปุ่นใช้ไทยเป็นทางผ่าน มีเหตุผลอะไรอีกหรือไม่? ในเล่มนี้เขียนเพื่อหยิบยกวีรกรรมของ "คนเล็กคนน้อย" ที่ร่วม "ชูกระบี่แห่งความเป็นธรรม" ที่ไม่ได้รับการบันทึกไว้มาทบทวนบอกเล่าให้รุ่นก่อน รุ่นใหม่ได้รับรู้