กายสุวรรณเป็นเทวครุฑา ครองตำแหน่งอุปราชและแม่ทัพของสุบรรณคีรี เมื่อเดินทางลงไปพบขุนพลใต้ปกครองที่ป่าหิมพานต์เพื่อจัดเตรียมกองทัพในการทำศึกกับเหล่าอสุรา ระหว่างทางจึงผ่านป่านารีผล (มักกะลี) เห็นนางนารีผลตนหนึ่งกำลังจะถูกนักสิทธิ์และวิทยาธรยื้อแย่งไปเสพสม แรงของบุพเพสันนิวาสส่งให้กายสุวรรณได้ยินกระแสจิตของนางนารีผลตนนั้น จึงช่วยเหลือนาง แล้วนำกลับสุบรรณคีรีด้วย นารีผลเกิดจากมนตร์นิรมิตของพระอินทร์ จึงจะมีชีวิตได้เพียงแค่ 7 วัน เมื่อได้อยู่ใกล้ชิดกัน ความน่ารักและอ่อนเดียงสาของนางนารีผลค่อยๆ สั่นคลอนกำแพงในใจของกายสุวรรณอย่างช้าๆ กายสุวรรณมีอัญมณีที่พญาเวนไตยมอบให้ เรียกว่า “แก้วดารัณ” ประดับอยู่บนกึ่งกลางหน้าผาก จึงตั้งชื่อให้นางนารีผลตามแก้วมงคลนั้นและมอบให้นางเพื่อยืดชีวิต จาก “นางไร้ชื่อ” เลยกลายเป็น “ดารัณ” นับแต่นั้นเป็นต้นมา กายสุวรรณต้องออกศึกเพื่อต้านทัพของอสุรเทวราช และบาดเจ็บหนัก แม้จะเป็นอมตะ หากขาดแก้วดารัณไป พละกำลังของเทวครุฑาจะอ่อนลง ส่งผลให้ฟื้นตัวได้ช้า พญาเวนไตยจึงเนรมิตตนเองมาเข้าฝัน ขอให้ดารัณใคร่ครวญให้ดี ดารัณจึงตัดสินใจสละอัญมณีที่สวมใส่คืนให้แก่กายสุวรรณ ร่างกายเลยเหี่ยวแห้งลง นอนรออยู่บนพระแท่นบรรทมจนวันที่กายสุวรรณกลับมา กายสุวรรณเสียใจมากที่พญาเวนไตยทำแบบนั้น เลยขอสละทุกสิ่ง รวมทั้งตำแหน่งอุปราชของสุบรรณคีรี แล้วออกปฏิบัติกรรมฐาน เพื่อตามหาดวงจิตที่หายไปของดารัณ