โปรไบโอติก ชะลอวัยห่างไกลโรค สุขภาพลำไส้สำคัญมากที่สุด เพราะเป็นศูนย์กลางของร่างกาย เป็นแหล่งพลังงานของร่างกาย สุขภาพที่ดีเริ่มต้นที่ระบบลำไส้

ในร่างกายคนเรามีจุลินทรีย์อาศัยอยู่ราว 100ล้านล้านตัว(100,000,000,000,000 CFU:Colony Forming Unit) โดยมีมากกว่า500สายพันธุ์ เทียบกับเซลล์ร่างกายคนเราที่มีประมาณ50-80ล้านล้านเซลล์ ถ้านำจุลินทรีย์ทั้งหมดมาชั่งน้ำหนักก็จะมีน้ำหนักราว1.5 กิโลกรัมเลยทีเดียว

จุลินทรีย์ในร่างกาย มีทั้งชนิดดี(ส่งเสริมสุขภาพ)และชนิดที่ไม่ดี(ก่อให้เกิดโรค)

จุลินทรีย์ชนิดดี เราเรียกว่า โปรไบโอติก(ProBiotic) หากจำนวนจุลินทรีย์ชนิดดีมีมากกว่าชนิดไม่ดี จะช่วยส่งเสริมสุขภาพร่างกายอย่างมาก เช่น ระบบการย่อยดีขึ้น ระบบขับถ่ายดีขึ้น ภูมิคุ้มกันดีขึ้น ยับยั้งจุลินทรีย์ก่อโรคได้ดี เป็นต้น ทางตรงกันข้าม หากจุลินทรีย์ชนิดไม่ดี มีมากกว่าชนิดดี ก็จะก่อให้เกิดโรคต่างๆ เช่นภูมิแพ้ ลำไส้รั่ว ท้องผูก กรดไหลย้อน มะเร็ง เป็นต้น

โปรไบโอติกหรือจุลินทรีย์ชนิดดีเป็นสิ่งมีชีวิตที่มีระบบเมทตะบอลิซึ่ม ซึ่งต้องอาศัยอาหารในการดำรงชีวิต อาหารนั้น เราเรียกว่า พรีไบโอติก (PreBiotic)

ระบบทางเดินอาหารโดยเฉพาะระบบลำไส้(ลำไส้เล็กและลำไส้ใหญ่)ที่มีความยาวรวมกันราวๆ 9 เมตร(ลำไส้เล็กประมาณ7.5เมตร ลำไส้ใหญ่ประมาณ1.5 เมตร) มีความสำคัญต่อความสมบูรณ์ของร่างกายเป็นอย่างมาก เนื่องจากเป็นศูนย์กลางของร่างกาย หากระบบลำไส้มีความสมบูรณ์มีสุขภาพดี เท่ากับเรามีสุขภาพดีเป็นทุนแล้วราว40% ด้วยพื้นที่ผิวสัมผัสของลำไส้มีมากเป็นอันดับสองรองจากผิวหนัง ดังนั้นโอกาสที่จะสัมผัสกับสารพิษต่างๆที่เข้ามาทางปากจากการกินของเราจึงมีมากเช่นกัน หากระบบลำไส้เราแข็งแรงสมบูรณ์ดี ย่อมต้านทานต่อสิ่งแปลกแปลมหรือเชื้อโรคต่างๆเหล่านี้ได้

การที่จะทำให้ระบบลำไส้สมบูรณ์ดีนั้นต้องมีโปรไบโอติกที่เพียงพอและต้องมีพรีไบโอติกซึ่งเป็นอาหารของโปรไบโอติกเพียงพอด้วยเช่นกัน

แน่นอนว่าเราไม่สามารถกำจัดจุลินทรีย์ไม่ดีให้หมดไปจากร่างกายได้ แต่เราต้องมีโปรไบโอติกหรือจุลินทรีย์ชนิดดีมากกว่าชนิดไม่ดี โดยมีอัตราส่วนชนิดดี:ชนิดไม่ดีที่ 85:15

ทำไมต้องสนใจโปรไบโอติก โปรไบโอติกในร่างกายจะลดลง โดยมีผลจากปัจจัยต่างๆ เช่น การทานยาปฏิชีวนะ อายุที่มากขึ้น ความเครียด สุขอนามัย อาหาร สิ่งแวดล้อม พันธุกรรม เป็นต้น

ดังนั้นจึงมีความจำเป็นมากที่จะต้องเสริมโปรไบโอติกเข้าไป เพื่อคงสัดส่วน85/15 ซึ่งจะช่วยให้เรามีสุขภาพลำไส้ที่ดีและสุขภาพดีให้ยาวนานที่สุด

1. โปรไบโอติก(ProBiotic)

โปรไบโอติกมีหลากหลายมากกว่า500ชนิดในร่างกายเรา โดยสามารถจำแนกตามระบบอนุกรมวิธาน(Taxonomical) ได้ดังนี้

1.การระบุสกุลของจุลินทรีย์ (Genus or Family Name) เช่น Bifidobacterium , Lactobacillus , Enterococcus ,Streptococcus, Saccharomyces, Lactococcus เป็นต้น เป็นการบอกถึงสกุลกว้างๆ เหล่านี้เป็นโปรไบโอติก แต่ไม่ใช่ว่าทุกสปีชีส์จะเป็นโปรไบโอติก

2.การระบุสปีชีส์ (Species) เช่น Lactobacillus acidophilus เป็นการระบุชี้ชัดลงไปจากชื่อสกุล

3.การระบุสายพันธุ์ (Strain) เช่น Lactobacillus acidophilus HA-122 มีความสามารถในการทนกรดในกระเพาะ เป็นต้น เป็นการระบุเฉพาะเจาะจงมากขึ้น ซึ่งเรียกว่าระบุสายพันธุ์



โปรไบโอติกที่เรามักคุ้นเคยและนิยมมากที่สุดคือ

· Bifidobacterium(บิฟิโดแบคทีเรียม) อาศัยในลำไส้ใหญ่และมีมากกว่าแลคโตบาซิลัสราว2เท่า

· Lactobacillus(แลคโตบาซิลัส)ที่อาศัยในลำไส้เล็ก

โดยสองสกุลนี้สปีชีส์ที่มีคุณสมบัติเป็นโปรไบโอติก เช่น L.acidophilus , L.paracasei , L.reuteri , B. latic , B.longum , B.bifidum , B.breve , B.infantis เป็นต้น ซึ่งแต่ละสายพันธุ์ ส่งผลต่อระบบลำไส้แบบจำเพาะที่แตกต่างกัน ดังนั้น ความหลากหลายสายพันธุ์ เป็นสิ่งที่ดีที่สุด



1.1 บิฟิโดแบคทีเรียม (Bifidobacterium ) อาศัยในลำไส้ใหญ่ซึ่งเป็นปราการด่านสุดท้ายในการย่อยอาหาร จึงเต็มไปด้วยอาหารโปรดของบิฟิโดแบคทีเรียม อาหารโปรดเหล่านั้นคือคาร์โบไฮเดรตที่ย่อยไม่ได้ เช่นอินนูลิน ฟลุกโตโอลิโกแซคคาไรด์ โดยจะเกิดกระบวนการหมักได้เป็นกรดแล็กติกและกรดอะซิติก มีฤทธิ์ในการยับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรียไม่ดี นอกจากนี้ ยังมีบทบาทในการสังเคราะห์วิตามินบี1 บี2 บี3 บี6 บี9 บี12 วิตามินเหล่านี้มีความจำเป็นในการสร้างพลังงานและมีผลต่ออารมณ์ของเรา

แบคทีเรียชนิดนี้ยังช่วยลดอาการท้องผูกได้ และพบว่า B. longum ช่วยลดอุบัติการณ์ของเนื้องอกบางชนิดโดยสิ้นเชิงในหนูทดลอง ช่วยลดสารพิษจากจุลินทรีย์ไม่ดีที่ผลิตสารก่อมะเร็ง (Carsinogenic) และยังมีส่วนช่วยในการดูดซึมแคลเซียมด้วย

สำหรับสายพันธุ์ Bifidobacterium ที่เป็นโปรไบโอติก ได้แก่ B. latic , B.longum , B.bifidum , B.breve , B.infantis เป็นต้น



1.2 แลคโตบาซิลัส(Lactobacillus) อาศัยในลำไส้เล็ก ผลิตกรดแลคติกได้อย่างเดียว

มีประโยชน์มากมายเช่น ช่วยรักษาอาการท้องเสีย ลดสภาวะอักเสบต่างๆ เพิ่มภูมิคุ้มกันในลำไส้ ช่วยย่อยอาหาร ช่วยเผาผลาญไขมัน ช่วยลดโคเรสเตอรอลและไตรกลีเซอไรด์ ช่วยป้องกันภาวะภูมิไวเกินไป ช่วยลดการอักเสบของสิว ช่วยลดอาการภูมแพ้ต่างๆ

สำหรับสายพันธุ์ของ Lactobacillus ได้แก่ L.acidophilus , L.paracasei , L.reuteri เป็นต้น

ผู้เชี่ยวชาญแนะนำว่าการใช้โปรไบโอติกหลากหลายสายพันธุ์ จะเกิดประสิทธิภาพมากที่สุดและเกิดความสมดุลที่ดีในลำไส้

สำหรับการรักษาโรคบางอย่างที่จำเป็นต้องใช้โปรไบโอติกนั้น จำเป็นต้องใช้สายพันธุ์เดียวกันกับงานวิจัยนั้นๆเนื่องจากจุลินทรีย์ที่คล้ายคลึงกันอาจไม่ก่อให้เกิดผลลัพธ์แบบเดียวกันก็ได้



2. พรีไบโอติก(PreBiotic) เป็นสารประกอบพวกโอลิโกแซคคาไรด์ ซึ่งจัดเป็นคาร์โบไฮเดรตที่เอนไซม์ในระบบทางเดินอาหารย่อยไม่ได้ แต่โปรไบโอติกหรือจุลินทรีย์ชนิดดี สามารถย่อยได้จึงเป็นอาหารของโปรไบโอติกนั่นเอง

ตัวอย่างพรีไบโอติกในธรรมชาติ เช่น