กว่า 2,500 ปีที่วรรณคดีอินเดียโบราณเรื่อง เวตาลปัญจวีศติ หรือ นิทานเวตาล 25 เรื่อง อุบัติขึ้นในบรรณพิภพด้วยภาษาสันสกฤต เดิมเป็นวรรณกรรมมุขปาฐะที่เล่าต่อๆ กันมา เผยแพร่ทั่วไปในชมพูทวีปเพื่อความบันเทิงเริงรมย์ แต่ขณะเดียวกันก็สอดแทรกคติธรรมคำสอนไว้เป็นเครื่องกล่อมเกลาจิตใจ ทราบต่อมาว่า ศิวทาส คือผู้ที่แต่งนิทานเวตาลขึ้นเป็นภาษาสันสกฤต แล้วโสมเทวะ คือผู้รวบรวมนิทานเวตาลกับนิทานอื่นๆ เข้าด้วยกัน 300 เรื่อง ปรากฏอยู่ใน “กถาสริตสาคร” (สาครอันเป็นที่รวมกระแสนิยาย) เพราะฉะนั้นจะเห็นว่า นิทานเวตาล เป็นเพียงแค่เสี้ยวหนึ่งของนิทานในภาษาสันสกฤตที่เชื่อกันว่าเป็นนิทานที่เก่าแก่ที่สุดในโลก

สำหรับนิทานเวตาลกับคนไทยดูจะคุ้นเคยกันเป็นอย่างดี ด้วย น.ม.ส. (พระนามแฝงของพระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ) ได้ทรงแปลและเรียบเรียง ตลอดจนจัดพิมพ์เผยแพร่มาตั้งแต่พ.ศ. 2461 โดยพระองค์ทรงแปลจากฉบับภาษาอังกฤษ สำนวนของเซอร์ริชาร์ด เบอร์ตัน จำนวน 9 เรื่อง กับสำนวนของ เอช.ทอนว์นีย์ อีก 1 เรื่อง รวม 10 เรื่อง มิได้แปลครบทั้ง 25 เรื่อง

แม้ฉบับนี้จะไม่ได้แปลตรงจากภาษาสันสกฤต แต่กระนั้นสำนวนแปลของน.ม.ส. ก็ยังเป็นที่นิยมยกย่องอาจเป็นเพราะสำนวนแปลที่เรียบง่ายงดงาม มีชั้นเชิงกวี พร้อมกันนั้นก็สอดแทรกอารมณ์ขัน ทั้งยังลำดับเรื่องเสียใหม่

นิทานเวตาล
ผู้เขียน: น.ม.ส.
สำนักพิมพ์: แพรวสำนักพิมพ์
จำนวนหน้า: 320 หน้า ปกอ่อน
พิมพ์ครั้งที่ 25 — สิงหาคม 2566
ISBN: 9786161858926