พระประวัติ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส
พระประวัติ(ตรัสเล่า)

โดย สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส
มูลนิธิมหามกุฏราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์ จัดพิมพ์ เนื่องในงานมหาสมณานุสรณ์ ครบ ๕๐ ปี นับแต่วันสิ้นพระชนม์ พ.ศ. ๒๕๑๔ มี ๓๑๔ หน้า
หนังสือ "พระประวัติตรัสเล่า" เป็นหนังสือพระประวัติพระเพลิงพระศพสมเด็จพระมหาสมณเจ้าฯ ทรงพระนิพนธ์เล่าเป็นเรื่องพระประวัติของพระองค์เอง ตั้งแต่ยังทรงพระเยาว์มาจนทรงผนวช ตราบเท่าได้เป็นพระราชาคณะ

สารบาญ
คราวประสุต
คราวเป็นพระทารก
คราวเป็นพระกุมาร
คราวเป็นพระดรุณ
คราวทรงพระเจริญ
สมัยทรงผนวชพระ
สมัยทรงรับสมณศักดิ์

พระประวัติตรัสเล่านี้ ตามเนื้อความที่ปรากฏนั้นเป็นทำนองทรงสอนศิษย์ให้ละชั่วให้ประพฤติดี ทรงแสดงถึงเหตุชั่วและเหตุดี ที่ได้ทรงประสพมาแล้ว โดยยกพระองค์ขึ้นเป็นตัวอย่าง ก็เป็นประโยชน์ในทางประพฤติปฎิบัติมากนอกจากนี้ยังทรงเล่าถึงระเบียบการ ราชประเพณี ขนบธรรมเนียมของเจ้านายและเหตุการณ์ทั่วๆไปของบ้านเมือง ทรงเทียบเคียงประเพณีของเจ้านายกับประเพณีทางพระพุทธศาสนาเป็นต้น และเมื่อว่าด้วยราชาศัพท์แล้ว หนังสือนี้นับว่าเป็นตำราที่ดีทีเดียว จึงเป็นหนังสือที่อำนวยประโยชน์ทั้งทางด้านจารีตประเพณี ทั้งทางประวัติศาสตร์ อักษรศาสตร์และความรู้ทั่วไป.