แม่ไม่ดุ หนูร่าเริง
เขียน : เอริกะ ทาเคอุจิ

เทคนิคสื่อสารกับลูกวัยแรกเกิด - 6 ขวบ ให้มีความมั่นใจ กล้าคิดกล้าทำ

สร้างลูกให้เป็นสดใสแค่ใส่ใจคำพูด เพราะพ่อแม่ไม่สามารถไปอยู่ข้างๆ คอยให้คำแนะนำลูกทุกครั้งได้ตลอดชีวิตเด็กเต็บโตได้จากการพบเจอปัญหา อุปสรรคต่างๆ มากมายต้องรู้จักคิดและลงมือทำเองบ้างเพื่อให้เจอความผิดพลาดและหัดแก้ปัญหาด้วยตัวเอง

หนังสือเล่มนี้มาแนะนำวิธีพูด วิธีตั้งคำถามที่พ่อแม่ควรใช้เพื่อให้ลูกในวัยแรกเกิด - 6 ขวบ หัดคิด อยากลองแก้ปัญหา เกิดความกระตือรือร้น เชื่อมั่นในตัวเอง และเป็นเด็กที่ “ร่าเริงสดใส”



บทนำ
สวัสดีค่ะ เอริกะ ทาเคอุจิค่ะ ตลอด 20 ปีที่ทำงานในแวดวงการศึกษา ฉันได้พบปะกับพ่อแม่และลูกมากว่า 9,000 ครอบครัว นอกจากนี้ตัวฉันเองยังเป็นคุณแม่ลูกสอง จากประสบการณ์ที่ผ่านมาทำให้ฉันเรียนรู้ว่าคำพูดของพ่อแม่นั้นมีผลต่อนิสัยของลูกอย่างมากทีเดียว
•••••••••
หากพ่อแม่คอยพูดกับลูกว่า “ลูกต้องทำได้อยู่แล้ว” เด็กจะโตขึ้นเป็นคนที่กล้าท้าทายในสิ่งต่างๆ ถ้าพ่อแม่พูดว่า “พยายามได้ดีมาก” เด็กก็จะโตขึ้นเป็นคนมีความพยายาม พ่อแม่ที่พูดว่า “ขอบคุณ” กับลูกจะทำให้ลูกเป็นคนที่รู้จักกล่าวคำขอบคุณกับผู้อื่น
•••••••••
ในทางกลับกันหากพ่อแม่พูดว่า “เรานี่เป็นเด็กไม่ได้เรื่องเลย” เด็กจะจำฝังลึกและคิดว่าตัวเองเป็นคนไม่ได้เรื่องจริงๆ
•••••••••
เด็กๆ จะจำคำศัพท์ได้ราว 30,000 คำในช่วงเวลา 6 ปีแรก เด็กที่ได้ยินแค่คำศัพท์ในเชิงบวก จากคุณแม่ทุกวันก็เหมือนได้รับคำให้กำลังใจ 30,000 คำ ดังนั้นเรามาพูดคำให้กำลังใจให้ลูกฟังเยอะๆ ทุกวันกันเถอะ ลูกของเราจะโตมาเป็นเด็กดีหรือเด็กมีปัญหาก็ขึ้นอยู่กับคำพูดของพ่อแม่นี่แหละค่ะ
•••••••••
การอบรมความประพฤติ สอนให้เรียนรู้มารยาท หรือสอนวิชาความรู้ต่างๆนั้น สิ่งเหล่านี้เรียกว่าเป็นการ “สอน” เราจำเป็นต้องสอนวิธีการใช้ชีวิตให้กับเด็กที่เกิดมาโดยไม่ความรู้อะไรติดตัวตัวมาเลย
•••••••••
ส่วนการ “ฝึก” นั้นหมายถึงการที่เราพบว่าลูกมีความสามารถในด้านใดแล้วหาวิธีปูทางให้ลูกทำสิ่งนั้นได้ดีมากขึ้นไปอีก “การฝึก” คือการสร้างสภาพแวดล้อมให้ลูกคิดหรือลงมือทำด้วยตัวเอง เช่นการพูดหรือถามคำถามกับลูก หรือตั้งโจทย์ให้ลูกทำให้สำเร็จเป็นต้น
•••••••••
เด็กๆ นั้นจะเติบโตขึ้นได้จากการพบเจอปัญหาหรือโจทย์ต่างๆ มากมาย แต่ก็ใช่ว่าพ่อแม่จะให้แนะนำที่เหมาะสมอยู่ข้างๆ ทุกครั้งไป เด็กต้องรู้จักคิดและลงมือทำเองบ้าง และหากพวกเขาทำผิดพลาด เราก็ต้องสร้างความเชื่อมั่นในตัวเองให้เขาสามารถหาทางออกที่ดีที่สุดได้
•••••••••
การจะทำให้เด็กยืนหยัดในสังคมด้วยตัวเองได้นั้น ต้องอาศัยพลังความคิด การลงมือทำ การแก้ปัญหา และการสร้าง/ความเชื่อมั่นให้กับตัวเอง ดังนั้นการฝึกซ้อมจึงเป็นตัวช่วยที่ดีเยี่ยม หนังสือเล่มนี้จะแนะนำคำพูดที่จะช่วยให้เด็กสามารถยืนหยัดได้โดยตัวเอง โดยจะใช้วิธีการฝึกและ “คำถาม” ที่ใช้ได้ผลกับเด็กแต่ละวัยเป็นพื้นฐาน ซึ่งฉันได้รวบรวมคำถามที่ช่วยสร้างความกระตือรือร้นในตัวเด็กไว้มากมายไว้ในหนังสือเล่มนี้แล้วค่ะ
•••••••••
อย่าออกทำสั่งว่า “ต้องทำ~”
แต่ให้ตั้งคำถามว่า “ทำยังไงดีล่ะ”
ให้ลูกได้รู้จักคิด
แม่ “ทำหกจนได้”
ลูก “ทำยังไงดีล่ะ?”
•••••••••
เมื่อเกิดปัญหาแล้วลูกพยายามคิดหาวิธีแก้ไข คุณมักบอกเขาทันทีว่า “ลองทำแบบนี้สิ” หรือเปล่า? เวลาที่ลูกอยากลองทำอะไรสักอย่าง คุณห้ามเขาว่า “ไม่ได้นะ” บ้างรึเปล่า? เวลาที่ลูกพยายามหาคำตอบของปัญหา คุณเป็นคนบอกคำตอบนั้นให้เองว่า “ต้องทำแบบนี้นะ” ใช่ไหม?
•••••••••
เวลาที่ลูกอยากจะเชื่อมั่นในตัวเอง คุณยกเอาความผิดพลาดในอดีตมาพูดว่า “ก็ลงเอยแบบนี้ทุกที” หรือเปล่า?
•••••••••
เมื่อเกิดปัญหาเราลองตั้งคำถามกับลูกดูว่า “ลูกคิดว่าต้องทำยังไง?” หรือ “ทำยังไงดีล่ะ” กันเถอะค่ะ หากเราทำแบบนี้กับเหตุการณ์ต่างๆ ในชีวิตประจำวันให้เป็นนิสัย เมื่อลูกต้องออกไปเจอปัญหา เขาจะรู้จักตั้งคำถามกับตัวเองว่า “เวลาแบบนี้เราควรทำยังไง” และสามารถหาทางออกได้
•••••••••
ลองเปลี่ยนมุมมองสักเล็กน้อยจากการสอนมาเป็นการฝึกให้ลูกได้คิดและขยายกรอบความสามารถของเขากันเถอะค่ะ เพียงแค่เปลี่ยนคำพูดคุณจะเห็นความเปลี่ยนแปลงในตัวเด็กอย่างมากทีเดียว
•••••••••
หากเราเข้าใจถึงพัฒนาการของเด็กในแต่ละวัย เราจะสามารถตั้งคำถามได้อย่างเหมาะสม
0 ขวบ - สร้างความรู้สึกปลอดภัยและทำให้ลูกมีการตอบรับฉับไว
1 ขวบ - กระตุ้นความอยากเรียนรู้ในตัวลูก
2 ขวบ - รับมือกับอารมณ์ของลูกและทำให้ลูกสงบลงเวลาที่เขางอแง
3 ขวบ - สร้างความคิดให้ลูกอยากทำสิ่งต่างๆ ด้วยตัวเองโดยคอยให้กำลังใจอยู่ข้างๆ
4 ขวบ - สอนให้ลูกรู้จักคิดและแก้ปัญหาด้วยตัวเอง
5 ขวบ - สอนให้ลูกรู้จักเห็นอกเห็นใจและเข้าใจผู้อื่น
6 ขวบ - สอนให้ลูกรักความเป็นตัวของตัวเอง
•••••••••
#0ขวบ - #สร้างความรู้สึกปลอดภัยและทำให้ลูกมีการตอบรับฉับไว
(แรกเกิด-1 ขวบ)
วัยศูนย์ขวบนั้นเป็นวัยสำคัญในการสร้างพื้นฐานให้เด็กมีการตอบสนองที่ฉับไวและรู้จักเป็นตัวของตัวเอง พ่อแม่ต้องมีสัมผัสทางกายกับลูกซึ่งยังไม่รู้ภาษาให้มาก และรู้จักสื่อสารโดยการพูดสิ่งที่แสดงถึงความรู้สึกต่างๆ เช่น “โลกใบนี้ที่ลูกเกิดมาเป็นสถานที่แสนวิเศษและเต็มไปด้วยเรื่องสนุกสนานมากมายเลยนะ” หรือ “ไม่ต้องกลัวนะ แม่อยู่ตรงนี้กับลูกไง”
•••••••••
#1ขวบ - #กระตุ้นความอยากเรียนรู้ในตัวลูก
วัยหนึ่งขวบเป็นวัยที่เด็กมีพัฒนาการรวดเร็วอย่างเห็นได้ชัดและเป็นช่วงเวลาที่จะสอนให้เขาเกิดความรู้สึกอยากเรียนรู้สิ่งใหม่ เด็กมักจะยื่นมาเข้าหาสิ่งที่เขาสนใจเสมอเราจึงต้องคอยระมัดระวัง การสร้างสภาพแวดล้อมที่ช่วยกระตุ้นให้ลูกคิดว่า “อยากลองทำดู” คอยดูแลและพูดให้กำลังใจว่า “เก่งมาก” โดยเลี่ยงคำว่า “ไม่ได้นะ” ให้ได้มากที่สุดจะช่วยให้ลูกรู้สึกสนุกที่ได้ลองทำสิ่งใหม่ๆ
•••••••••
#2ขวบ - #รับมือกับอารมณ์ของลูกและทำให้ลูกสงบลงเวลาที่เขางอแง
วัยสองขวบเป็นวัยที่ลูกมีการเรียนรู้เพิ่มขึ้น ขณะเดียวกันก็เกิดช่องว่างระหว่าง “สิ่งที่อยากทำ” กับ “สิ่งที่ทำได้” ทำให้ลูกงอแ