พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเป็นพระมหากษัตริย์ผู้ทรงทศพิธราชธรรม นายศักดิ์ศรี แย้มนัดดา เรียบเรียง 2464 (หน้า 210 - 222) หนังสือเรียงความยอพระเกียรติ ร.5 เริ่มแต่ พ.ศ.2467-2499 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นพระราชาธิบดีองค์ที่ห้าแห่งราชจักรีวงศ์ พระองค์เป็นพระโอรสของ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี ทรงพระราชสมภพเมื่อวันที่ 20 กันยายน พ.ศ. 2396 และเสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติสืบต่อพระบรมชนกนาถ เมื่อวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ.2411 พระองค์ทรงปกครองประเทศชาติให้ร่มเย็นเป็นสุขด้วยพระปรีชาสามารถอันยอดยิ่ง ทรงนำชาติให้รอดพ้นภัยพิบัตินานาประการมาได้โดยสวัสดี พระองค์เป็นพระมหากษัตริย์ไทยพระองค์เดียวที่อยู่ในราชสมบัตินานที่สุดคือเป็นเวลา 42 ปีเศษ พระองค์เสด็จสวรรคตในวันที่ 23 ตุลาคม พ.ศ.2453 สิริพระชนมายุได้ 58 พระพรรษา การเสด็จสู่สวรรคตของพระองค์นำความเศร้าโศกอาลัยมาสู่ชาวไทยทั่วหน้า เพราะพระองค์ทรงเป็นพระมหากษัตริย์ผู้ทรงพระธรรมวิเศษยากที่จะหากษัตริย์องค์ใดมาเปรียบได้ ทรงปกครองทวยราษฎร์ด้วยพระเมตตาการุญประหนึ่งบิดาบปกครองบุตรรัชสมัยของพระองค์เป็นสมัยที่ประเทศไทยเจริญรุ่งเรื่องเหมาะสมกับกาลเวลา เป็นสมัยที่คนไทยทุกคนควรจะจดจำด้วยความภาคภูมิใจ ว่าเรามีพระมหากษัตริย์ที่ทรงคุณยิ่งเป็นประมุขของชาติ ใคร ๆ ย่อมจะเห็นเป็นประจักษ์พยานยืนยันความจริงข้อนี้ได้ดีและเห็นพ้องต้องกันว่า นอกจากพระองค์จะทรงพระปรีชาสามารถอันยอดยิ่งในการปกครองประเทศแล้วว่าถึงพระราชจริยวัตรของพระองค์ก็นับว่าได้ทรงบำเพ็ญทศพิธราชธรรมพร้อมทุกประการไม่บกพร่อง ทศพิธราชธรรมนี้คือธรรมสิบประการสำหรับพระมหากษัตราธิราชจะพึงยึดถือปฏิบัติเป็นจารีตอันมีมาแต่โบราณกาล พระมหากษัตริย์ไทยได้ทรงยึดถือเป็นหลักปฏิบัติเสมอมา พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงยึดถือมั่นในทศพิธราชธรรม และดำรงพระองค์มั่นในราชธรรมทั้งสิบประการนี้โดยสม่ำเสมอดังจะพรรณนาต่อไปนี้