เหรียญที่ระลึก ประจำจังหวัดพัทลุง
ด้านหน้ามโนราห์ ด้านหลังเขาอกทะลุ

กองกษาปณ์ กรมธนารักษ์
ขนาดประมาณ 2.5 ซม ไม่มีกล่อง

คำขวัญประจำจังหวัดพัทลุง
“เมืองหนังโนรา อู่นาข้าว พราวน้ำตก แหล่งนกน้ำ ทะเลสาบงาม เขาอกทะลุ น้ำพุร้อน”

ตราประจำจังหวัดพัทลุง

ตราประจำจังหวัดพัทลุง นั้นจะเป็นรูปของ ภูเขาอกทะลุ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์หนึ่งของจังหวัดนั่นเอง โดยตั้งอยู่ในตัวอำเภอเมืองพัทลุง ปัจจุบันเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญ โดยจะเป็นภูเขาที่สามารถมองเห็นได้จากที่ไกลๆ รวมถึงมีเจดีย์เก่าแก่ที่สร้างเอาไว้

จังหวัดพัทลุง ถือได้ว่าเป็นจังหวัดหนึ่งในภาคใต้ ที่มีประวัติความเป็นมาอย่างยาวนาน ตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์แล้ว โดยมีหลักฐานจากการค้นพบขวานหินขัดในพื้นที่หลายอำเภอเลย ซี่งในสมัยศรีวิชัย หรือในช่วงพุทธศตวรรษที่ 13-14 นั้น เมืองพัทลุงแห่งนี้ เป็นแหล่งชุมชนที่ได้รับวัฒนธรรมอินเดีย ด้านพระพุทธศาสนาลัทธิมหายานเข้ามานั่นเอง มีหลักฐานทั้ง พระพิมพ์ดินดิบ ที่เป็นรูปพระโพธิสัตว์ รูปเทวดา โดยค้นพบบริเวณถ้ำคูหาสวรรค์ และถ้ำเขาอกทะลุ

ต่อมาในช่วงพุทธศตวรรษที่ 19 เมืองพัทลุงนั้นก็ได้ตั้งขึ้น ภายใต้การปกครองของกรุงศรีอยุธยา โดยอยู่ในช่วงสมัยของพระบรมไตรโลกนาถนั่นเอง และได้มีการปรากฏชื่อเมืองพัทลุง ในกฎหมายพระอัยการนาทหารหัวเมือง ในช่วงปี พ.ศ.1998 โดยระบุเอาไว้ว่าเมืองพัทลุง มีฐานะเป็นเมืองชั้นตรี ซึ่งที่ตั้งของเมืองนั้นในช่วงแรกๆ เชื่อกันว่าตั้งอยู่ที่เมืองสทิงพระ จังหวัดสงขลาในปัจจุบัน

แต่ก็มักจะโดนโจมตีจากกลุ่มโจรสลัดมาเลย์อยู่ตลอดๆ โดยเฉพาะโจรสลัดราแจะอารูและอุยงคตนะ ที่ได้เข้าปล้นสดมภ์โจมตีเผาทำลายเมืองอยู่ตลอด จนในสมัยพระเจ้าทรงธรรม ด๊ะโต๊ะโมกอล ชาวมุสลิมที่อพยพมาจากเมืองสาเลห์ บริเวณหมู่เกาะชวานั้น ซึ่งเป็นต้นตระกูลของสุลต่านสุไลมาน แห่งเมืองสงขลาก็ได้เข้ามาตั้งถิ่นฐานค้าขาย ที่บริเวณ หัวเขาแดง แล้วตั้งประชาคมมุสลิมขึ้นมา โดยบริเวณนี้ก็มีความสงบ ไม่มีความขัดแย้งใดๆ

จนมีผู้คนอพยพเข้ามาอาศัยอยู่มากขึ้น และได้กลายมาเป็นเมืองท่าปลอดภาษี มีเรือสำเภาแวะเข้ามาซื้อ โดย ด๊ะโต๊ะโมกอล ก็ได้รับการสนับสนุนจากอยุธยา เลยโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้เป็น ข้าหลวงใหญ่ จนต่อมาได้มีการย้ายเมืองสงขลา จากที่สทิงพระมายังหัวเขาแดง ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีชัยภูมิป้องกันตนเองได้ดีกว่านั่นเอง ส่วนสมัยธนบุรีและรัตนโกสินทร์นั้น เมืองพัทลุง ก็ได้มีบทบาทในศึกสงครามใหญ่ๆ มากมาย ทั้ง สงครามเก้าทัพ กบฏไทรบุรี เป็นต้น จนในปี พ.ศ. 2476 ได้มีการจัดระเบียบบริหารส่วนภูมิภาคให้เป็นจังหวัดและอำเภอ มีการยกเลิกการปกครองแบบมณฑลเทศาภิบาล ทำให้เมืองพัทลุงกลายมาเป็นจังหวัดหนึ่ง