ภาษาเจ้า ภาษานาย การเมืองเบื้องหลังการศึกษาภาษาอังกฤษ สมัยรัชการที่ ๕ ดร.อาวุธ ธีระเอก สำนักพิมพ์ศิลปวัฒนธรรม พิมพ์ครั้งแรก กันยายน พ.ศ. ๒๕๖๐ มี ๒๘๐ หน้า 9789740215707

ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่ ชาติตะวันตกได้แผ่อิทธิพลมายังอุษาคเนย์ สยามได้รับผลกระทบด้วยเช่นเดียวกัน รัฐสยามจึงจำเป็นต้องดำเนินนโยบายพัฒนาประเทศหลากหลายด้าน โดยเฉพาะการศึกษาภาษาอังกฤษรัฐได้จัดการเรียนการสอนภาษาอังกฤษ เพื่อที่จะยกระดับการศึกษาให้กับนักเรียน เพื่อที่เมื่อสำเร็จการศึกษาจะสามารถนำไปใช้พัฒนาประเทศที่กำลังติดต่อกับชาติตะวันตกอย่างเข้มข้น แต่กระนั้นก็ตามการศึกษาดังกล่าวกลับให้โอกาสแต่เพียงชนชั้นสูงระดับเจ้านายเท่านั้น หากราษฎรทั่วไปต้องการจะศึกษาภาษาอังกฤษจะต้องมีทุนทรัพย์จำนวนมากในการเล่าเรียนการศึกษาภาษาอังกฤษที่ควรจะช่วยพัฒนาบุคลากรทุกคนในรัฐ แต่กลับเพิ่มช่องว่างระหว่างชนชั้น สร้างความเหลื่อมล้ำทางการศึกษา จนท้ายที่สุดแล้วดูเหมือนว่า ภาษาอังกฤษจะเป็นเพียงแค่ "ภาษาเจ้า ภาษานาย" เท่านั้น

1. รัฐกับภาษาอังกฤษก่อนรัชกาลที่ 5
2. การจัดการศึกษาเพื่อสร้างกำลังคน พ.ศ.2414-2425
3. การขยายการศึกษารองรับระบบราชการ พ.ศ.2426-2439
4. การจัดการศึกษาอย่างจำกัด พ.ศ. 2440-2453
5. การมีอยู่ของโรงเรียนราษฏร์
ภาษาเจ้า ภาษานาย การเมืองเบื้องหลังการศึกษาภาษาอังกฤษสมัยรัชกาลที่ ๕
เมื่อค่านิยมต่อการศึกษาแพร่หลาย รัฐในสมัยรัชกาลที่ ๕ ได้ยกเลิกการศึกษาแบบสวัสดิการให้เปล่า คงไว้แต่นักเรียนในพระบรมราชูปถัมภ์ ที่เหลือคือการศึกษาอิงกับระบบทุนนิยม ผู้เรียนร่วมรับผิดชอบค่าใช้จ่าย โดยเฉพาะค่าเล่าเรียน จะได้ประหยัดงบประมาณรัฐ ทั้งช่วยกีดกันราษฎรทั่วไป อันเป็นการรักษาโครงสร้างสังคมเดิม ที่สุดแล้ว เราควรตั้งคำถามหรือไม่ว่า การศึกษาภาษาอังกฤษถูกสร้างขึ้นเพื่อใคร?

หนังสือเล่มนี้กล่าวถึงโครงสร้างตั้งแต่แรกจัดการศึกษา ว่ามีผลต่อการสร้างลำดับขั้น ให้เกิดความเหลื่อมล้ำต่ำสูงลดหลั่นกัน โดยมุ่งศึกษาหาความรู้ "ชั้นสูง" อย่างภาษาอังกฤษที่ผู้คนขวนขวายเล่าเรียนตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๕ เมื่อรัฐปล่อยให้การศึกษาอิงกับระบบทุนนิยม การศึกษาประเภทต่างๆ จึงสอดคล้องมากกว่าขัดแย้งกับชนชั้นทางสังคมและเศรษฐกิจ ตั้งแต่การศึกษาต่างประเทศ/ในประเทศ การศึกษาสายสามัญ/สายอาชีพ หรือหลักสูตรที่สอนเป็นภาษาอังกฤษ/ภาษาไทย ใช้ครูต่างชาติ/ครูไทย ฯลฯ ขอขอบคุณอาจารย์ธาวิต สุขพานิช อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต "คุณครูต้นแบบ" ของผู้เขียน และขอขอบคุณครอบครัวที่เป็นฐานรากของชีวิต คุณสมใจ ธีระเอก มารดาผู้ให้ทุกอย่าง
อาวุธ ธีระเอก