จีนข้ามชาติรุ่นใหม่ในยุคโลกาภิวัฒน์

ยศ สันตสมบัติ และคณะ

รวบรวมบทความการศึกษาวิจัยจีนข้ามชาติที่ย้ายถิ่น หรือพลัดถิ่น ในอุษาคเนย์ กรณีศึกษาในประเทศไทย มาเลเซีย และสิงคโปร์ ที่มีชาวจีนเข้ามาพำนักอาศัยจำนวนมาก โดยเปรียบเทียบปฏิบัติการเคลื่อนย้ายและการปรับตัวในประเทศใหม่ วิถีชีวิต ประสบการณ์ วิธีคิด ตลอดจนปฏิสัมพันธ์ที่มีต่อชุมชนจีนในทั้งสามประเทศ

อธิบายผลกระทบจากการเคลื่อนย้ายของชาวจีนที่ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจการค้า สังคมวัฒนธรรมและการเมืองและติดตามชุมชนจีนในประเด็นกระบวนการรื้อถอนความเป็นจีน (de-siniczation) กับกระบวนการรื้อฟื้นความเป็นจีน (re-sinicization) ให้ทัศนะการตีความว่าการเคลื่อนย้ายเป็นพื้นฐานสำคัญของชีวิตทางเศรษฐกิจและสังคมของชาวจีนมานานและรัฐบาลจีนมีนโยบายและกลไกรัฐเพื่ออำนวยความสะดวกให้ชาวจีนสามารถขยายการผลิตและสร้างเครือข่ายการค้าการลงทุนทั่วโลก โดยมีสมมติฐานว่าการอพยพของจีนข้ามชาติรุ่นใหม่อาจไม่ผสมกลมกลืนกับชาติที่ย้ายเข้าไปแต่เป็นการบูรณาการร่วมกับบ้านใหม่และคงความผูกพันกับบ้านเกิดไปพร้อมกัน

บทความศึกษาจีนพลัดถิ่นรุ่นใหม่กับการสร้างชุมชนคู่ขนานในการย้ายถิ่นชั่วคราว ซึ่งเป็นแนวคิดที่มองว่าการเคลื่อนย้ายไม่จำเป็นต้องตั้งรกราก เพียงแต่เพื่อปรับสถานการณ์และใช้ชีวิตโดยอาจสร้างชุมชนเองเพื่อช่วยเหลือกันให้สะดวกสบายได้มากขึ้น

กล่าวถึงแนวคิดการสร้างชุมชนคู่ขนานชี้ให้เห็นถึงการสร้างชุมชนช่วยเหลือกันผ่านเครือข่ายสังคม สื่อสารออนไลน์ สื่อบันเทิงแต่อาจมีความคิดที่ว่าไม่จำเป็นต้องเรียนรู้จากสังคมท้องถิ่นดั้งเดิม เช่นในประเทศไทยมีกลุ่มคนจีนรุ่นใหม่ทั้งกลุ่มทำงานและลงทุน กลุ่มการศึกษา กลุ่มพักผ่อน และกลุ่มลูกผสม และได้เสนอมุมมองของคนไทยต่อคนจีนพลัดถิ่นรุ่นใหม่ไว้ด้วย

รายงานถึงกลุ่มตัวอย่างสังคมของกลุ่มผู้ปกครองจีน และกลุ่มทางศาสนาในจังหวัดเชียงใหม่

การศึกษาชาวจีนในกรุงเทพฯ ได้อธิบายการนิยามตัวตนในหลายระดับชั้น เช่น การปรับตัวของชุมชนชาวจีนรุ่นใหม่กับการปรับตัวเป็นชาวคริสเตียน กรณีตัวอย่างจากการเรียนรู้เครือข่ายความช่วยเหลือทั้งคนไทยและคนจีนในการประกอบกิจการ การเชื่อมความสัมพันธ์ทางวัฒนธรรมผ่านศิลปะและกีฬา การเชื่อมต่อธุรกิจกับสิงคโปร์ และให้ทัศนะในการตระหนักถึงการเคลื่อนย้ายในมิติที่หลากหลายและการทูตชาวบ้านในการวางอนาคตร่วมกัน

งานวิจัยการทบทวนอัตลักษณ์จีนผ่านการผลิตซ้ำวัฒนธรรมอาหารภูเก็ตที่ยังคงอยู่ปัจจุบัน ซึ่งได้รับอิทธิพลจากวัฒนธรรมไทยภาคใต้ มาเลย์ จีน และตะวันตก โดยแสดงถึงเอกลักษณ์ของแต่ละรุ่น มีการปรับตัว และใช้วัฒนธรรมอาหารขับเคลื่อนอุตสาหกรรมท่องเที่ยว

ทั้งนี้บทความวิจัยยังศึกษาเรื่องจีนอพยพข้ามชาติรุ่นใหม่ในมาเลเซียโดยสำรวจและศึกษากลุ่มการศึกษาและกลุ่มทางธุรกิจ ขณะที่การศึกษาในสิงคโปร์ได้ให้รายละเอียดเกี่ยวกับนโยบายต่อการอพยพของคนรุ่นใหม่และเหล่าผู้ประกอบการ