หนังสือแจ๊ส : สุนทรียภาพแห่งเสียงเสรี (Jazz Styles and Analysis) เล่มนี้ ผู้เขียนค้นคว้าและเรียบเรียงโดยมีวิตถุประสงค์หลัก เพื่อรวบรวมองค์ความรู้เกี่ยวกับดนตรีแจีส โดยให้ความสำคัญกับการอธิบายถึงพัฒนาการของดนตรีแจ๊สรูปแบบต่างๆ แสดงภาพรวมของดนตรีแจ๊สแต่ละรูปแบบว่ามีลักษณะทางดนตรีและมีเอกลักษณ์การนำเสนอที่โดดเด่นในด้านใด มีแนวทางบรรเลงและการอิมโพรไวส์อย่างไร อีกทั้งแสดงให้เห็นถึงความสัมพันธ์และอิทธพลทางดนตรีที่ส่งต่อกันในแต่ละรูปแบบ ดดยสอดแทรกเนื้อหาประวัติศาสตร์ดนตรีแจ๊ส พร้อมทํั้งยกตัวอย่างแนวทงการวิเคราะห์ดนตรีแจ๊สแย่างละเอียด จัดเป็นฐานข้อมูลภาษาไทยที่รวบรวมแนวคิดดนตรีแจ๊สเพื่อใช้เป็นคำอธิบายสำหรับการเรียนการสอนในระดับปริญญาบัณฑิตและระดับบัณฑิตศึกษา อีกทั้งเป็นองค์ความรู้ให้แก่บุคคลทั่วไปที่มีความสนใจดนตรีแจ๊ส ทั้งด้านปฎิบัติ ด้านทฤษฎี และการวิเคราะห์บทเพลงแจ๊ส
หนังสือเล่มนี้ อธิบายถึงแนวคิดที่เป็นหัวใจสำคัญของดนตรีแจ๊สกระแสหลักเท่านั้น โดยบรรยายเรียงตามลำดับ ตั้งแต่ต้นกำเนิดดนตรีแจ๊ส บลูส์ แร็กไทม์ นิวออร์ลีนส์แจ๊สและดิกซีแลนด์แจ๊ส ซวิงบิกแบนด์ บีบ็อพ คูลแจ๊สและเวสต์โคสต์แจ๊ส อาร์ดบ็อพและโซลแจ๊ส โมดัลแจ๊ส ฟรีแจ๊สและอาวองการ์ดแจ๊ส โพสต์บ็อพ ฟิวชันแจ๊ส สำหรับรฎูปแบบดนตรีแจ๊สแนวย่อยที่เกิดจากการผนวกดนตรีแจ๊สกับดนตรีประเภทอื่น ๆ นั้น ผู้เขียนจะขอกล่าวในโอกาสถัดไป อย่างไรก็ตาม เนื้อหาในหนังสือเล่มนี้ไม่ได้มีจุดประสงค์ที่จะนำเสนอประวัติศาสตร์ของดนตรีแจ๊สอย่างเข้มข้นแต่อย่างใด เนื้อหาด้านประวัติศาสตร์ดนตรีแจ๊สที่แทรกอยู่ในหนังสือนี้เป็นเพียงส่วนขยายเพื่อช่วยส่งเสริมการอธิบายดนตรีแจ๊สแต่ละรูปแบบเท่านั้น ทั้งนี้ เพื่อให้ผู้อ่านสามารถเข้าใจและเห็นภาพโดยรวมของพัฒนาการทางดนตรีได้ชัดเจนขึ้น เพราะแจ๊สเป็นดนตรีที่เกี่ยวพันกับวิถีชีวิตและสภาพสังคมที่เกิดขึ้นในแต่ละช่วงเวลา
การบรรยายบทวิเคราะห์ในหนังสือเล่มนี้ ผู้เขียนได้ยกตัวอย่างบทเพลงที่แสดงถึงเอกลักษณ์สำคัญของดนตรีแจ๊สแต่ละรูปแบบ ซึ่งเป็นการอธิบายบนหลักการและแนวคิดที่สัมพันธ์กับดนตรีแจ๊สและดนตรีตะวันตก มุมมองและประเด็นในการวิเคราะห์ในแต่ละบทเพลงจะสอดคล้องกับแนวทางการนำแสนอดนตรีแจ๊สที่แตกต่างกันในแต่ละรูปแบบ อย่างไรก็ตาม ผู้เขียนแนะนำให้ผู้อ่านฟังบทเพลงควบคู่กับการศึกษาบทวิเคราะห์ด้วยเสมอ
ประวัติผู้เขียน ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ธีรัช เลาห์วีระพานิช
นักแซกโซโฟนแจ๊ส อาจารย์ประจำแขนงวิชาดนตรีแจ๊สศึกษาวิทยาล้ยดนตรี มหาวิทยาลัยรังสิต เริ่มฝึกแซกโซโฟน ตอนอายุ 13 ปี โดยเป็นสมาชิกวงโยธวาทิตของโรงเรียนสามเสนวิทยาลัย ควบคุมวงโดย อ.ประทีป จันทร์แจ่ม เมื่ออายุ 17 ปี ได้ศึกษาแซกโซโฟนคลาสสิกกับ รศ.ดร.สุกรี เจริญสุข ทำให้เกิดความสนใจทางดนตรีอย่างจริงจัง จากนั้น ในปี พ.ศ. 2542 เข้าศึกษาระดับปริญญาตรี ที่วิทยาลัยดุริยางคศิลป์ มหาวิทยาลัยมหิดล โดยศึกษาดนตรีแจ๊สกับ ผศ.ดร.เด่น อยู่ประเสริฐ อ.กฤษณ์ บูรณวิทยวุฒิ อ.นพดล ถิรธราดล และ Dan Phillips หลังจากสำเร็จการศึกษาในปี พ.ศ. 2546 ธีรัช เริ่มทำงาด้านการศึกษาที่วิทยาลัยดนตรี มหาวิทยาลัยรังสิต ต่อมาในปี พ.ศ.2552 ศึกษาต่อปริญญาโท ที่วิทยาลัยดนตรี มหาวิทยาลัยรังสิต จากนั้นในปี พ.ศ. 2555 ศึกษาต่อในฐานะนักเรียนแลกเปลี่ยนที่ The Prince Claus Conservatoire of the Hanze University ประเทศเนเธอแลนด์ โดยมีโอกาสศึกษาแซกโซโฟนกับ Michael Moore และ Ben van Gelder และในปี พ.ศ. 2560 ศึกษาต่อระดับปริญญาเอก ที่คณะศิลปกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย สำเร็จการศึกษาในปี พ.ศ. 2563 ผลงานประพันธุ์เพลง ดุษฎีนิพนธ์ นวนิยาย "เพชรพระอุมา" สำหรับวงซินทีลิสแจ๊สออนซอมเบิล ได้รับรางวัลการวิจัยแห่งชาติ รางวัลวิทยานิพนธ์ ประจำปี 2564 (ระดับดี) สาขาปรัชญา จากสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.)
การศึกษา
- ศป.ด. (ดุริยางคศิลป์ตะวันตก) ศิลปกรรมศาสตรดุษฏีบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
- นักเรียนแลกเปลี่ยน The Prince Claus Conservatoire of the Hanze University ประเทศเนเธอร์แลนด์
- ศส.ม.(ดนตรี) ศิลปมหาบัณฑิต(ดนตรี) มหาวิทยาลัยรังสิต
- ศศ.บ.(ดนตรี) ศิลปศาสตร์บัณฑิต (ดนตรี) มหาวิทยาลัยมหิดล
การทำงาน
- รองคณบดีฝ่ายกิจการนักศึกษาและสื่อสารองค์กร (พ.ศ.2562 - ปัจจุบัน)
- ผู้ช่วยบรรณาธิการวารสารดนตรีรังสิต (พ.ศ.2558 - ปัจจุบัน)
- ผู้ดูแลกลุ่มวิชาดนตรีแจ๊ส (พ.ศ.2547 - ปัจจุบัน)
- อาจารย์ประจำมหาวิทยาลัยรังสิต (พ.ศ. 2546 - ปัจจุบัน)
ผลงานหนังสือและตำรา
พ.ศ. 2564 แจ๊ส สุนทรีภาพแห่งเสียงเสรี กรุงเทพฯ สำนักพิมพ์พัชรดาว์ 2564
พ.ศ. 2563 ศิลปะการอิมโพรไวส์ดนตรีแจ๊ส กรุงเทพฯ สำนักพิมพ์พัชรดาว์ 2563
พ.ศ. 2562 ทฤษฎีดนตรีแจ๊สและการอิมโพรไวส์ พิมพ์ครั้งที่ 3 กรุงเทพฯ สำนักพิมพ์พัชรดาว์ 2564
ผลงานวิชาการ
พ.ศ. 2564 บทประพันธ์เพลงดุษฎีนิพนธ์ นวนิยาย "เพชรพระอุมา" สำหรับวงซินทีสิสแจ๊สออนซอมเบิล รางวัลการวิจัยแห่งชาติ รางวัลวิทยานิพนธื ประจำปี 2564 (ระดับดี) สาขาปรัชญา สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ(วช.)
พ.ศ.2563 "คอร์ตสแลช." วารสารดนตรีรังสิต
พ.ศ. 2562 "องค์ประกอบดนตรีแจ๊ส" วารสารศิลปกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย
พ.ศ. 2561 "สคิสโซฟรีนิแอคกับดนตรีฟรีแจ๊ส" ในการประชุมวิชาการระดับชาติ ศิลปกรรมวิจัย ที่ขอนแก่น
พ.ศ. 2560 "แนวคิดการอิมโพรไวส์สำหรับแจ๊สแซกโซโฟน " วารสาาดนตรีรังสิต และ "ไทยแลนด์แซกโซโฟนซัมมิท 2017 ดนตรีและการแสดง
พ.ศ.2559 "แนวความคิดพิ้นฐานของบทสนทนาและการอิมโพรไวส์ในดนตรีแจ๊ส" วารสารดนตรีรังสิต
พ.ศ. 2558 "แนวทางการเรียนการสอนอิมโพรไวส์ของเลนนีทริสตาโน" วารสารดนตรีรังสิต และ " 10 ขั้นตอนสำหรับการอิมโพรไวส์โดยวิธีการพัฒนาทำนองหลักของลี โคนิทซ์" วารสารดนตรีรังสิต
พ.ศ. 2551 "การอิมโพรไวส์เบื้องต้น : ความสำคัญของทางเดินเบสในการอิมโพรไวส์" วารสารดนตรีรังสิต