มะริด ขึ้นชื่อว่าเป็นไม้ป่าที่เกือบสูญพันธุ์ไปจากไทยแล้ว แต่ช่วงนี้กลับกลายเป็นไม้เศรษฐกิจมาแรงไม่แพ้ต้นพะยูง โดยเกิดจากการขยายตัวจากการเล่นเฉพาะกลุ่มไปสู่ตลาดที่กว้างขึ้น ด้วยเนื้อไม้ที่มีลายสวย ผลรับประทานได้ เป็นไม้ไม่ผลัดใบที่ให้ร่มเงาดี และปลูกเป็นรั้วต้นไม้ได้ด้วย

     มะริดเป็นไม้ในวงศ์มะพลับ ขึ้นอยู่ในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ทั้งฟิลิปปินส์ อินโดนีเซีย ไทย และพม่า ในไทยขึ้นชื่อเรื่องการนำมาทำเป็นเครื่องดนตรี อาทิ ระนาด ขลุ่ย เพราะเป็นไม้เนื้อแข็งให้เสียงที่ดี แต่ภายหลังในไทยหายากมากขึ้นจนแทบจะถูกลืมและสูญพันธุ์ไป กระทั่งเมื่อไม่กี่ปีมานี้มีสวนที่เพาะพันธุ์มะริดขายอย่างจริงจัง 

มะริดพันธุ์ไทย มีเมล็ด มีผล

แม้จะชื่อมะริดเหมือนกัน แต่ก็มีความแตกต่างในสายพันธุ์ โดยมะริดในฟิลิปปินส์และที่ต่างๆ เกสรจะแยกต้นเพศผู้เพศเมีย ทำให้บางต้นไม่ติดผล ขณะที่ในไทยก็มีทั้งสองแบบ คือ แบบต้นแยกเพศ และต้นที่มีดอกสมบูรณ์เพศ สามารถติดผลได้ในต้นเดียว ไม่ต้องลุ้นว่าต้นเราจะติดผลและมีเมล็ดมาเพาะต่อได้หรือไม่ เป็นอันว่าได้ทั้งเนื้อไม้ลายสีดำ ผลเอาไว้รับประทาน และเมล็ดสำหรับเพาะ ต้นมะริดเข้า ตอนนั้นแม่ค้าขายต้นละ 250 บาท บอกว่าเป็นไม้หายาก เป็นมะริดพันธุ์ไทย ไม่ค่อยมีคนปลูก โตช้า จึงลองซื้อมาปลูกดู เพราะอยากจะอนุรักษ์ไว้ด้วย โดยการปลูกแซมไม้สวนที่มีอยู่ แต่ปลูกไว้ใกล้บ้านหน่อย เพราะต้นมีราคาแพง ประกอบกับระบบรดน้ำในสวนผลไม้เดิมเป็นการใช้เรือรดพ่นน้ำจากท้องร่อง มะริดจึงได้น้ำเยอะและชุ่มชื้นเป็นพิเศษ กลายเป็นโตเร็วมาก ไม่เหมือนกับที่คนขายบอกไว้

4 ปีถัดมามะริดบางส่วนก็เริ่มติดผล พอปีที่ 5 ผลเริ่มติดเยอะขึ้น และเป็นต้นที่ออกผลมีเมล็ดเองทั้งหมด เป็นพันธุ์ไทยที่แตกต่างจากฟิลิปปินส์ซึ่งแยกเพศผู้เพศเมีย คุณบัญชาจึงได้เพาะเมล็ดเป็นต้นกล้าเอาไว้ จนในที่สุดตอนนั้นก็มีต้นกล้ากว่า 13,000 ต้น และคิดว่าจะทำอย่างไรดี ระหว่างซื้อที่ดินเพิ่มหรือขายต้นกล้า จึงได้ติดต่อช่องโทรทัศน์ช่องหนึ่งปรากฎว่าเขาสนใจที่จะมาถ่ายทำเรื่องต้นมะริด ก็ได้รับผลตอบรับที่ขยายวงกว้างขึ้นเรื่อยๆ ตั้งแต่นั้นมา

นิสัยของต้นมะริด

ไม้มะริดเป็นต้นไม้ที่ชอบน้ำ ชอบความชุ่มชื้น มะริดที่สวนตั้งสินมีระบบรดน้ำที่ดีด้วยสปริงเกลอร์  ปัจจุบันสามารถโตได้ถึงปีละ 1 เมตร เส้นผ่านศูนย์กลางปีละ 1 นิ้ว และมีการบำรุงด้วยปุ๋ยมูลไก่ผสมใยมะพร้าว ปลูกระยะห่าง 3×3 เมตร ให้ความร่มรื่นจากใบที่ดกหนา ทรงพุ่มตรงขึ้นไป กิ่งแข็งและเหนียว สามารถปลูกเป็นไม้ล้อม หรือปลูกเป็นแนวรั้วขนาดใหญ่ได้ และเป็นพืชในวงศ์เดียวกับมะพลับ

ราคาในอนาคต

ปัจจุบันมะริดเป็นต้นไม้ซึ่งอยู่ในบัญชีหวงห้าม 158 ชนิด สามารถปลูกและตัดได้ในที่ของเราเอง แต่ไม่อยู่ในไม้ 58 ชนิดที่ไปค้ำประกันเงินกู้ได้ เนื้อไม้มีราคาแพง ขึ้นอยู่กับลายไม้ หากใช้ไม้พะยูงเป็นเกณฑ์ก็อาจมีทั้งใกล้เคียงและต่ำกว่าไม้พะยูง แต่ไม้มะริดไม่ได้ใช้งานอย่างกว้างขวางเหมือนพะยูง คนนิยมนำไปทำด้ามปืน เครื่องดนตรี และแกะสลักพระพุทธรูป แต่ก็เหมาะกับการทำเฟอร์นิเจอร์และของตกแต่งเช่นกัน