จาก เป็นพืชจำพวกปาล์ม โดยมีการจัดอยู่ที่ในวงศ์ย่อย Nypoideae ซึ่งมีสกุลเดียว และเป็นปาล์มเพียงชนิดเดียวที่เป็นพืชในป่าชายเลน และมีลำต้นอยู่ใต้ดิน นับเป็นพืชเก่าแก่มากชนิดหนึ่ง ที่มีซากดึกดำบรรพ์อายุถึง 70 ล้านปี จากพบได้ทั่วไปในเอเชียใต้ และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ทั้งในบริเวณน้ำจืด และน้ำกร่อย ที่มีน้ำเค็มขึ้นถึง มักจะขึ้นเป็นดงขนาดใหญ่ เรียกว่า ป่าจาก หรือดงจาก จากสามารถเติบโตได้ดีในดินโคลน ตามป่าชายเลน หรือบริเวณริมคลองที่มีไม้ให้ร่มเงาปะปนอยู่ด้วย มักอยู่ในช่วงที่มีน้ำจืดและน้ำกร่อยปนกัน แต่บนบกที่น้ำท่วมถึงก็พบจากได้บ้างเช่นกัน หากดินไม่แห้งแล้งนานจนเกินไป
ต้นจาก เป็นปาล์มชนิด Nypa fruticans Wurmb. ในวงศ์ Nypaceae ผลเป็นทะลาย เนื้อในเมล็ดเรียกว่า ลูกจาก กินได้ทั้งแบบสด ๆ หรือเชื่อมเช่นกัน แต่เนื้อลูกจากมีสีขาวขุ่นกว่าบางคนว่าลูกจากรสดีกว่าลูกชิด จากเป็นพืชที่มีลำต้นอยู่ใต้ดิน ต้นตั้งตรง ซึ่งมักจะเป็นดินโคลน ส่วนที่เราเห็นของจากนั้น คือส่วนใบและช่อดอกเท่านั้น โดยที่โคนใบมีกะเปาะอากาศ ช่วยพยุงให้ใบชูขึ้นเหมือนชูชีพ แต่แม้ว่าลำต้นของจากจะอยู่ใต้ดิน แต่ใบที่โผล่ขึ้นมานั้น อาจชูขึ้นไปสูงได้ถึง 9 เมตร โดยไม่มีส่วนของลำต้นให้เห็นเลย
• ต้นจาก นิยมใช้ปลูกเพื่อประดับริมน้ำกร่อยหรือริมทะเล หรือในพื้นที่ที่มีน้ำท่วมขัง หรือใช้ปลูกเพื่อเป็นแนวกันลม เพื่อช่วยลดเสียงรบกวน ส่วนผลมีลักษณะที่สวยงาม ใช้ปลูกเป็นไม้กระถางประดับได้เช่นกัน
• ต้นจากที่เหลือใช้ สามารถนำมาใช้ทำเป็นเชื้อเพลิงได้
• ใบจากนำมาใช้ต้มดื่มแก้อาการท้องร่วงได้ (ใบ)
• กลีบดอกของดอกจากสามารถนำมาใช้เป็นส่วนผสมของชาสมุนไพรได้ (กลีบดอก)
• ลูกจากอ่อนหรือผลอ่อน สามารถนำไปแกงทำเป็นอาหาร ต้มกินกับน้ำพริก ใช้เป็นผักเหนาะน้ำพริก กินร่วมกับแกงไตปลา ทำเป็นแกงกะทิ ฯลฯ หรือหากปล่อยให้อ่อนพอเหมาะ หรือลูกจากหนุ่มก็ผ่าเอาเมล็ดมารับประทานสดเป็นผลไม้ได้ หรือจะนำมาลอยแก้ว หรือใช้เชื่อมรับประทานเป็นขนมหวานหรือรับประทานร่วมกับไอศกรีม
• ผลจากที่สุกแล้วจะมีเนื้อเยื่อสีขาวและใส นุ่ม มีรสหวาน ใช้รับประทานเป็นของหวาน หรือที่เรียกว่า "ลูกจากเชื่อม"
• ผลอ่อนที่แตกหน่อจะมีจาวจากอยู่ข้างใน สามารถนำมารับประทานได้เช่นเดียวกับจาวมะพร้าวและจาวตาล
• น้ำหวานของต้นจาก (ปลายช่อดอก) หรือที่เรียกว่า "น้ำตาลจาก" มีรสชาติเหมือนกับน้ำตาลโตนด และยังสามารถนำไปเคี่ยวเพื่อทำเป็น "น้ำผึ้งจาก" ได้ด้วย และจะได้ "น้ำตาลปึก" เมื่อเคี่ยวต่อไปก็จะได้เป็น "ตังเม" ซึ่งเป็นขนมที่เด็กจะชอบกันมาก
• น้ำหวานจากต้นจากนำไปหมักเพื่อเป็น "น้ำส้มจาก" ก็ได้เช่นกัน โดยน้ำส้มจากเมื่อนำไปหมักผสมกับอาหารกุ้งก็จะช่วยทำให้น้ำในบ่อกุ้งไม่เน่าเสีย และยังใช้น้ำส้มจากเพื่อนำไปทำเป็น "น้ำตาลเมา" ก็ได้
• งวงจากหนุ่มสามารถนำมาใช้ทำเป็นไม้กวาด หรือทำเป็นแส้สำหรับปัดแมลงได้ หรือทำชดหรือแปรงล้างกระบอกตาลตอนทำน้ำตาลจาก
• ใบจากสามารถนำมาใช้ห่อขนมจาก
• ใบแก่จะเย็บเป็นตับจากแล้วนำมาใช้มุงหลังคาหรือใช้กั้นฝาบ้านได้ ทำเป็นเพิงสำหรับอาศัยพักผ่อนของชาวไร่ชาวสวน
• ใบอ่อนที่เพิ่งแตกยอดใช้ทำมวนบุหรี่สูบ
• พอนจาก หรือ ปงจาก ใช้ทำเป็นทุ่นสำหรับเกาะตอนว่ายน้ำเพื่อไม่ให้จม
เมล็ดต้นจาก Nypa Palm มีชื่ออื่นว่า ลูกชิด ลูกตาลสด ลูกตาว
ลูกจาก ลูกชก ลูกลาน ไม้ป่าชายเลน กันน้ำท่วม แนวกันลม สกุลปาล์ม
ลูกจากลอยแก้ว ขนมจาก ตับจาก น้ำตาลจาก น้ำส้มจาก ตังเม พืชจักสาน
